Đồng USD sắp tăng giá lên mức ngang bằng với đồng Euro lần đầu tiên kể từ năm 2002. Mặc dù các công ty sản xuất của Mỹ lo ngại đồng USD tăng giá sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận của họ nhưng những nhà hoạch định chính sách Mỹ có vẻ không đồng ý với quan điểm trên.
Bộ trưởng Tài chính Jacob Lew cho biết đồng USD tăng giá sẽ đem lại lợi ích cho Mỹ. Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) thì cho rằng đồng USD mạnh “phản ánh sức mạnh của kinh tế Mỹ.”
Thay đổi tỷ giá USD và Euro (1999-2015)
Câu hỏi đặt ra là tại sao không có quan chức nào của Mỹ nhắc đến cuộc chiến tranh tiền tệ hiện nay? Bởi vì 2 nguyên nhân. Đầu tiên, đồng USD tăng giá là do sự điều tiết của các lực lượng thị trường cũng như chính sách tiền tệ thông thường chứ không phải do sự thao túng thị trường.
Ngoài ra, điều đáng ngạc nhiên là đồng USD thực sự không tăng giá nhiều. Chuyên gia kỳ cựu về tiền tệ William Cline của Viện Nghiên cứu Kinh tế quốc tế Peterson tại Washington nhận định những nhận thức về việc tăng giá của đồng USD đã bị phóng đại.
Đúng là trong năm qua, đồng USD đã tăng giá 29% so với đồng Euro và đứng ở mức 1,08 USD/Euro trong phiên 18/3. Tuy nhiên, đồng tiền này đã tăng ít hơn so với những đồng tiền chủ chốt khác như Nhân dân tệ. Cách đúng đắn nhất để đánh giá đồng USD là xem xét trong dài hạn tỷ giá giữa đồng tiền này với các nước giao dịch thương mại với Mỹ, đồng thời tính thêm cả yếu tố lạm phát.
Chỉ số USD có tính lạm phát có thể cho thấy tất cả những điều trên. Theo số liệu của Federal Reserve’s Broad- FRB, đồng USD đã tăng 15% so với năm 2011 nhưng lại thấp hơn 17% so với đầu năm 2002. Đặc biệt là đồng tiền này thấp hơn 27% so với tháng 3/1985, thời kỳ đồng USD quá cao đã gây tổn thương nặng nề đến ngành công nghiệp sản xuất Mỹ.
Theo Cựu quan chức Bộ Tài chính Mỹ Charles Collyns, việc đồng USD tăng giá hiện nay không gây tổn thương nhiều đến kinh tế Mỹ như trước đây.
Nếu đồng USD thực sự tăng giá quá cao, tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ sẽ gia tăng do ảnh hưởng đến ngành công nghiệp sản xuất của Mỹ. Xuất khẩu của Mỹ sẽ giảm do giá hàng hóa của họ quá đắt đối với thị trường nước ngoài. Bên cạnh đó, nhập khẩu vào thị trường Mỹ sẽ gia tăng do giá hàng hóa nước ngoài rẻ hơn. Trong trường hợp Mỹ tham gia chiến tranh tiền tệ, họ sẽ cố gắng giảm giá đồng nội tệ của mình nhằm tạo thêm việc làm trong nước và đẩy tình trạng thất nghiệp sang các quốc gia khác.
USD tăng giá ảnh hưởng đến xuất khẩu của Mỹ
Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách của Mỹ hiện không lo lắng quá nhiều khi đồng USD tăng giá. Nguyên nhân là tăng trưởng kinh tế khả quan tại Mỹ đã thúc đẩy sự tăng giá này và đây là một điều tốt. Nhu cầu đối với đồng USD tăng vì các nhà đầu tư đổ tiền vào chứng khoán và các tài sản khác tại Mỹ nhằm tận dụng sự tăng trưởng kinh tế cũng như lợi nhuận tại thị trường này.
Tương tự như vậy, đồng Euro giảm giá mạnh bởi các nhà đầu tư có ít niềm tin vào khả năng chính phủ khu vực Eurozone có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Đúng là Ngân hàng Trung ương Châu Âu đang làm giảm giá đồng Euro bằng chương trình mua lại trái phiếu cũng như việc cắt giảm lãi suất (lãi suất thấp sẽ thúc đẩy tín dụng và chi tiêu hộ gia đình, qua đó càng làm đồng Euro giảm giá).
Mục đích của họ là gia tăng lợi thế cạnh tranh trên thị trường thương mại quốc tế. Tuy nhiên, việc mua lại trái phiếu này không phải là sự tuyên chiến trong chiến tranh tiền tệ. Trước đây, Mỹ cũng đã thúc hiện chương trình mua lại trái phiếu trị giá 3 nghìn tỷ USD nhưng quốc gia này không hề tuyên bố một cuộc chiến tranh tiền tệ nào.
Nếu một quốc gia thật sự tham gia chiến tranh tiền tệ, nước đó sẽ chủ động hạ giá đồng nội tệ của mình trong khi đáng lẽ đồng tiền đó phải tăng giá. Ví dụ như quốc gia đó sẽ mua thật nhiều ngoại tệ, do đó tăng lượng cung nội tệ và giảm lượng lưu thông ngoại tệ, qua đó giảm giá đồng tiền của mình.
Tuy nhiên trong thực tế, một nước có thặng dư thương mại lớn cũng sẽ bị tăng giá đồng nội tệ, còn nước có thâm hụt thương mại nhiều sẽ bị giảm giá đồng nội tệ.
Theo chuyên gia Cline của Viện Peterson, thặng dư hay thâm hụt tài khoản vãng lai của một nước lớn hơn 3% GDP sẽ làm tổn thương nặng quốc gia đó. Hiện nay, cán cân thương mại đầu tư giữa Mỹ và Eurozone vẫn nằm ở mức an toàn dưới ngưỡng trên. Đồng thời, ông Cline cũng cho rằng tỷ giá hối đoái USD/Euro sắp cân bằng.
Chính phủ Trung Quốc đã tham gia chiến tranh tiền tệ trong nhiều năm bằng cách kiểm soát tỷ giá nội tệ bất chấp thặng dư thương mại khổng lồ. Mặc dù vậy, quốc gia này cuối cùng cũng phải nhượng bộ. Tỷ giá đồng Nhân dân tệ đã có thay đổi chút ít trong năm qua. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), thặng dư tài khoản vãng lai của nước này đã giảm từ 10% năm 2007 xuống khoảng 2% GDP hiện nay.
Nếu Chủ tịch FED Janet Yellen cho rằng đồng USD mạnh gây tổn thương nặng cho nền kinh tế Mỹ thì ngân hàng trung ương này sẽ khởi động lại chương trình mua trái phiếu nhằm giảm lãi suất dài hạn. Tuy nhiên, FED đã không làm vậy.
Trên thực tế, báo cáo ngày 18/3 của FED cho thấy ngân hàng trung ương có thể nâng lãi suất vào tháng 6/2015 nếu những điều kiện thỏa mãn. Đây là một dấu hiệu cho thấy sự tự tin thận trọng của FED đối với xu thế phục hồi của nền kinh tế Mỹ.
Xét theo chiều hướng ngược lại, đồng USD tăng giá quá mức cũng có nguy hiểm. Số liệu lịch sử cho thấy nhà đầu tư sẽ tiếp tục đẩy giá USD lên cao cho đến khi đồng tiền này cao quá mức.
Theo chuyên gia phân tích Marc Chandler, nếu đồng USD tăng giá như kịch bản năm 1985 và 2000, đồng Euro có thể hạ xuống mức thấp kỷ lục 0,82 USD/Euro. Với mức tăng giá mạnh như vậy trong tỷ giá USD/Euro cũng như đối với các đồng tiền chủ chốt khác như Bảng Anh, Yên…đồng USD sẽ thực sự là một vấn đề khó khăn cho nền kinh tế Mỹ. Mặc dù vậy, sự tăng giá của đồng USD hiện nay chưa đủ mạnh như năm 1985 và 2000.
