Một chuyên gia tài chính bình luận, quyết định bán rẻ cổ phần ngân hàng có thể thu hút được nhà đầu tư, nhưng chỉ ở mức độ "quan tâm hơn" thôi chứ chưa phải là động lực chính cho quyết định chi tiền. Bởi vì, lượng cổ phần ngân hàng mà nhiều DNNN đang nắm giữ đều ở mức lớn, nhưng lại chưa đủ hấp dẫn nhà đầu tư nước ngoài bởi mong muốn của họ là được sở hữu lượng cổ phần lớn hơn 30% theo quy định hiện hành. Riêng với những ngân hàng yếu kém, tỷ lệ sở hữu phải trên 50%. Với tỷ lệ đó, nhà đầu tư nước ngoài mới có đầy đủ quyền lực để "lột xác" ngân hàng đó để lớn mạnh.
Theo thống kê, hiện số vốn đầu tư của DNNN vào các ngân hàng, công ty tài chính khoảng trên 10.000 tỷ đồng. Trong đó, có những khoản đầu tư lớn như: Tập đoàn Dầu khí sở hữu 20% cổ phần Ocean Bank và 52% cổ phần PVcomBank, Tập đoàn Điện lực sở hữu 16% vốn điều lệ ABBank, VNPT nắm 9% vốn điều lệ Maritime Bank, Petrolimex nắm 40% cổ phần PG Bank, Tập đoàn Bảo Việt nắm lượng cổ phần chi phối tại BaoVietBank, Tập đoàn Dệt may nắm lượng cổ phần lớn tại NCB…
Thời gian qua, việc thoái vốn của các DNNN ra khỏi lĩnh vực ngân hàng gần như rơi vào bế tắc. Gần 4 năm qua, OceanBank đã nỗ lực đàm phán với Tập đoàn Hemes (Anh) để họ quyết định chi tiền mua lại lượng cổ phần của PVN nắm giữ nhưng vẫn dẫm chân tại chỗ.
Lượng cổ phần ABBank do EVN nắm giữ và cổ phần Techcombank do Vietnam Airlines nắm giữ cũng đang rơi vào bế tắc khi 2 đợt tổ chức đấu giá mà không có nhà đầu tư nào tham gia.
Số phận những cổ phần ngân hàng khác có thể cũng không khả quan hơn, nhất là trong thời điểm hiện nay, các nhà đầu tư nước ngoài còn đang quan sát hành động của NHNN trong việc xử lý nợ xấu và tái cơ cấu hệ thống ngân hàng. Do vậy, quyết định bán rẻ cổ phần ngân hàng chưa chắc đã tạo được cú hích cho nhà đầu tư nước ngoài.
"Với thực tế như vậy, Chính phủ sẽ phải lựa chọn một trong hai, hoặc là thoái vốn nhanh thì giá mua bán sẽ do thị trường quyết định, nhà đầu tư sau khi tìm hiểu, định giá sẽ đưa ra mức giá hợp lý với lượng cổ phần đó. Hoặc là, Chính phủ phải chờ một thời gian cho thị trường bớt khó khăn, việc thoái vốn sẽ thuận lợi hơn mà không bị mất nhiều vốn", vị chuyên gia này phân tích.
Cùng quan điểm trên, chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu, cho rằng thoái vốn đồng nghĩa với việc phải mất vốn. "Trước đây, các DNNN ồ ạt đầu tư vào lĩnh vực ngân hàng, nên giá mua có thể gấp nhiều lần giá trị thực của cổ phiếu đó. Mấy năm trở lại đây, cổ phiếu ngân hàng mất "ngai", giá liên tục giảm và rất khó phục hồi lại như trước đây khi nền kinh tế phục hồi. Do vậy, nếu muốn thoái vốn nhanh thì phải chấp nhận mất vốn", ông Hiếu bình luận.
Theo ông Hiếu, để giảm thiểu tổn thất trong việc này, Chính phủ nên để cho SCIC nắm giữ số lượng cổ phần này, chờ thị trường tốt lên thì bán.
Thực tế, trong phương án thoái vốn của DNNN, Chính phủ cũng có tính đến SCIC nhưng đó không phải là lựa chọn duy nhất sau khi đã thất bại trong việc tìm kiếm nhà đầu tư. Cụ thể, theo phương án của Chính phủ, nếu như bán rẻ vẫn không ai mua thì đối với những DNNN có sở hữu từ 5% vốn điều lệ tại các ngân hàng sẽ được NHNN xem xét tiếp nhận đại diện chủ sở hữu hoặc chỉ định một/một số NHTM nhà nước mua lại.
Các trường hợp khác, nếu đấu giá không thành công hoặc bán không hết số cổ phần, phần vốn nhà nước chào bán qua đấu giá thì cách giải quyết vẫn là trình NHNN tiếp nhận đại diện chủ sở hữu hoặc chỉ định NHTM nhà nước mua lại trước khi đề nghị SCIC mua.
Với phương án này, các DNNN sẽ chẳng đi đâu mà vội trong việc tìm kiếm nhà đầu tư nước ngoài để phải bán rẻ và phải hạch toán lỗ cho khoản đầu tư này rồi lại phải trích lập dự phòng.
Họ sẽ lựa chọn phương án nào có lợi nhất, hoặc là bán cho NHNN hoặc là các NHTM. Còn SCIC dù có tiền, có mong muốn được mua cổ phiếu ngân hàng thì cũng phải kiên nhẫn đợi các DNNN và ý chí của NHNN.
