Cuối giờ chiều ngày 2/2, NHNN phát đi thông cáo báo chí về việc chính thức tiếp quản NHTMCP Xây dựng Việt Nam - VNCB với giá 0 đồng/cổ phần sau khi ĐHCĐ lần 3 của VNCB không thông qua việc tăng vốn điều lệ theo quy định của pháp luật.
Đại hội cổ đông Ngân hàng TMCP Xây dựng
NHNN trở thành chủ sở hữu (100% vốn điều lệ) của VNCB, chấm dứt toàn bộ quyền, lợi ích và tư cách cổ đông đối với các cổ đông hiện hữu của VNCB. Việc NHNN trở thành chủ sở hữu VNCB được thực hiện dựa trên quy định trong Luật các TCTD và Quyết định của Thủ tướng liên quan đến góp vốn, mua cổ phần của các TCTD thuộc diện kiểm soát đặc biệt.
Thông tin quốc hữu hóa VNCB không quá bất ngờ bởi ngay từ trước khi VNCB tổ chức ĐHCĐ lần I, kế hoạch dự phòng về NHNN tiếp quản đã rò rỉ ra bên ngoài. Điều thị trường quan tâm là cách ứng xử của NHNN với VNCB sau quyết định tiếp quản như thế nào. Thương hiệu VNCB sẽ bị biến mất hay được hỗ trợ để tái cấu trúc?
Theo thông cáo báo chí, NHNN khẳng định: “Với việc NHNN nắm quyền sở hữu toàn bộ vốn điều lệ và Ngân hàng TMCP Ngoại thương tham gia quản trị, điều hành VNCB, VNCB có điều kiện thuận lợi hơn trong việc triển khai thành công phương án tái cơ cấu được duyệt và phát triển hoạt động kinh doanh theo hướng an toàn, hiệu quả hơn.” Như vậy, có thể hiểu trước mắt NHNN vẫn giao VNCB cho Vietcombank “sửa chữa” theo đề án đã được duyệt, còn tương lai lâu dài của VNCB sẽ phải chờ kết quả từ đợt “đại tu”.
Cũng có ý kiến bày tỏ sự lo ngại việc quốc hữu hóa VNCB là thông tin bất lợi có thể khiến các nhà đầu tư nhất là những nhà đầu tư nước ngoài e ngại. Tuy nhiên, lo lắng này có lẽ không đáng ngại như nhiều người nghĩ.
Nếu như trước đây câu chuyện quốc hữu hóa doanh nghiệp tư nhân ở các quốc gia nhận đánh giá tiêu cực, cái nhìn thiếu thiện cảm của giới đầu tư thì từ sau đợt khủng hoảng 2008 – 2010 đã có thay đổi. Một loạt quốc gia như Anh, Mỹ sử dụng tiền ngân sách để mua lại toàn bộ, hoặc một phần ngân hàng nhằm ngăn chặn khủng hoảng tài chính leo thang.
Vì thế, trong một số trường hợp quốc hữu hóa ngân hàng không phải là hành động triệt tiêu kinh tế tư nhân mà được sử dụng như biện pháp sửa chữa khiếm khuyết của kinh tế thị trường, khắc phục hậu quả từ những quyết định tham lam, sai lầm của giới chủ ngân hàng và VNCB là ví dụ điển hình.
VNCB được hình thành từ việc mua lại và tái cơ cấu Trustbank trong đó các cổ đông mới đã góp tiền để nâng vốn điều lệ từ 3.000 tỷ đồng lên 7.500 tỷ đồng. Tuy nhiên, ông Phạm Công Danh, Chủ tịch VNCB đang bị bắt tạm giam được cho đã lập hồ sơ khống để rút ruột VNCB 5.000 tỷ đồng. Nếu khoản tiền này không thể thu hồi thì phần lỗ sẽ hạch toán vào vốn chủ sở hữu của VNCB.
Thực tế diễn ra đúng như vậy và hàng trăm cổ đông của VNCB cho đến trước ĐHCĐ đối mặt với tình trạng tài sản sở hữu thực thấp hơn nhiều so với vốn góp ban đầu. Nếu được giao dịch trên thị trường có lẽ cổ phần của VNCB cũng sẽ về sát đặt mua của NHNN, 0 đồng/cổ phiếu bởi sở hữu cổ phần VNCB không chỉ nhận tài sản của ngân hàng mà còn cả nghĩa vụ nợ khổng lồ từ lãnh đạo cũ để lại.
Vậy tại sao không để VNCB phá sản, còn người gửi tiền đã có Bảo hiểm tiền gửi? Vẫn biết luật cho phép ngân hàng phá sản và chỉ đền bù theo quy định về bảo hiểm tiền gửi nhưng điều đó không phù hợp với điều kiện hiện tại. NHNN thực hiện tiếp quản VNCB với mục tiêu tối cao là cam kết quyền lợi người gửi tiền được đảm bảo, giữ vững lòng tin của người dân với hệ thống ngân hàng. Không có sự cam kết nào chắc chắn và mạnh mẽ hơn việc trở thành chủ sở hữu duy nhất của VNCB.
Kinh tế Việt Nam vừa trải qua giai đoạn khó khăn, hệ thống ngân hàng mới qua giai đoạn đầu quá trình tái cấu trúc, bất kỳ sự đổ vỡ nào cũng gây hoang mang, mất lòng tin của thị trường cũng như người dân. Lần này NHNN đã đứng ra gánh vác để đảm bảo không chỉ là người cho vay cuối cùng trên thị trường mà còn thực sự là chỗ dựa cho hệ thống ngân hàng trong tiến trình tái cơ cấu hệ thống đang thực hiện. Như lời đảm bảo của Thống đốc Nguyễn Văn Bình: “Các ngân hàng quốc doanh sẽ không bị thiệt thòi về tiền bạc, hay tài chính khi hỗ trợ ngân hàng nhỏ tái cấu trúc”.
