Nhậm chức từ tháng 8/2011, đến cuối năm 2014, Thống đốc Nguyễn Văn Bình đã điều hành có kết quả một số vấn đề của thị trường tiền tệ như: Nâng cao vị thế/hiệu lực quản lý nhà nước đối với thị trường tiền tệ; Giữ tỷ giá tương đối ổn định ở mức dự đoán được; Bình ổn và quản lý được thị trường vàng; Bước đầu xử lý các ngân hàng yếu kém, đảm bảo an toàn và khả năng thanh khoản hệ thống ngân hàng.
Tuy nhiên, còn hai vấn đề tồn tại của hệ thống mà NHNN chưa thể được xử lý dứt điểm đó là nợ xấu và tái cơ cấu lại các tổ chức tín dụng (TCTD) yếu kém. Đề cập đến vấn đề này, tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ ngành ngân hàng năm 2015 ông Bình cho rằng vì ‘tình hình thị trường quá phức tạp nên chưa có điều kiện triển khai”.
Là người đã có tuyên ngôn “tôinói là làm”, năm 2015, ông Bình quyết tâm làm có định lượng vấn đề tái cơ cấu ngân hàng. Chương trình tái cơ cấu ngân hàng năm 2015 rất tham vọng vì đây là năm có nhiều ý nghĩa với cả đất nước và cá nhân ông Bình như: tổ chức Đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội XII của Đảng, năm cuối cùng thực hiện kế hoạch 5 năm 2011-2015 (gần trùng với nhiệm kỳ Thống đốc), năm bản lề lộ trình thực hiện Đề án cơ cấu lạihệ thốngcác tổ chức tín dụng giai đoạn 2011-2015 (Đề án 254)…
Quyết tâm của ông Bình có sự hậu thuẫn lớn của bối cảnh như ông nói: “ Nay thế và lực của Nhà nước ta và thế và lực của NHNN khả năng có đủ điều kiện làm việc này, chúng ta mới đẩy nhanh được quá trình tái cơ cấu và xử lý dứt điểm được các TCTD yếu kém”.
Áp dụng các biện pháp mạnh
Nhằm loại bỏ các tồn tại, yếu kém ra khỏi hệ thống, lành mạnh hóa một bước cơ bản hệ thống TCTD Việt Nam. Lần này, NHNN sẽ kiên quyết áp dụng các biện pháp mạnh bao gồm cả biện pháp can thiệp của Nhà nước như: mua cổ phần bắt buộc, chỉ định sáp nhập/hợp nhất bắt buộc, NHNN tiếp nhận hoặc chỉ định một NHTM Nhà nước tiếp nhận phần vốn thoái của DNNN tại TCTD và tham gia cơ cấu lại TCTD yếu kém ...
Theo nhiều nguồn tin thì nhiều khả năng sẽ có 6 cuộc sáp nhập sẽ diễn ra trong năm 2015 trong đó 3 ông lớn Vietinbank, VCB, BIDV đang giữ vai trò chủ đạo và làm theo chỉ định bắt buộc của NHNN vì thực tế không NH lớn nào muốn “ôm cục nợ”.
Hiện nay, việc tìm kiếm đối tác phù hợp, thực hiện việc nghiên cứu khả thi, lập Đề án sáp nhập trình ĐHĐCĐ, NHNN và các cơ quan chức năng khác theo quy định liên quan của pháp luật của các NHTM thuộc diện tái cơ cấu của 6 cặp ngân hàng có lẽ cũng đã hoản tất. Nhiều khả năng trên thị trường vẫn còn những "cặp đôi khác" đang trong giai đoạn “tìm hiểu” nhau để trình Đề án lên NHNN. Nếu nhanh số thương vụ sáp nhập ngân hàng trong năm nay có thể lên đến 8 thương vụ.
Sẽ hoàn tất trong 6 tháng đầu năm
Mục tiêu tái cơ cấu đã rõ ràng, về lộ trình, vị lãnh đạo cấp cao của NHNN đã nói: “ Chương trình tái cơ cấu từ nay đến hết 2015 NHNN đã có và đã triển khai quyết liệt để các TCTD nằm trong diện tái cơ cấu sẽ thực hiện trước tháng 06/2015, còn 6 tháng cuối năm để quá trình tái cơ cấu dần đi vào ổn định và sau tháng 6/2015 không tiến hành tái cơ cấu nữa để đảm bảo ổn định nhất định”.
Khi dự kiến lộ trình này dường như NHNN đã tính toán và lưa chọn thời điểm hợp lý. Theo điều 59, Luật các TCTD thì Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) họp thường niên trong thời hạn 04 tháng, kể từ ngày kế thúc năm tài chính. Một trong những nội dung của Đại hội này theo luật định có quyết định việc chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, chuyển đổi hình thức pháp lý, giải thể.
Bên cạnh đó, các NHTM cũng phải triệu tập ĐHĐCĐ theo yêu cầu của NHNN và quyết định về nội dung NHNN yêu cầu. Thị trường đã chứng kiến một ĐHĐCĐ bất thường ngày 26/12/2014 của Vietcombank. Đại hội đã trình cổ đông về việc chủ trương sáp nhập một tổ chức tín dụng khác vào Vietcombank.
Khi được hỏi liệu quá trình tái cơ cấu làm trong thời gian ngắn như vậy có quá tham vọng không?. Lãnh đạo một NHTMCP yếu kém khẳng định ngay là khả thi vì các NHTM CP yếu kém đã dự trù các tình huống xảy ra, sẵn sàng các phương án A, phương án B rồi, bản thân các NH này cũng mong thoát khỏi tình trạng hiện nay.
