16 ngân hàng lên đô thị, hàng chục ngân hàng biến mất
Báo cáo kế quả giám sát việc thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế của Ủy ban ban Thường vụ Quốc hội vừa công bố cho thấy, trong vòng 15 năm trở lại đây, nước ta đã tiến hành 3 lần thực hiện tái cơ cấu hệ thống ngân hàng, một lĩnh vực rất nhạy cảm.
Mỗi lần tái cơ cấu đều xuất phát từ những yêu cầu cấp thiết của tình hình kinh tế trong nước và tác động diễn biến kinh tế thế giới.
 |
| Từng tham gia tái cơ cấu lần thứ nhất song Habubank cũng không thoát khỏi khó khăn và đã biến mất khỏi thị trường |
Lần thứ nhất, giai đoạn sau khủng hoảng tài chính châu Á 1997-1998, công cuộc tái cơ cấu ngân hàng kéo dài từ năm 1998 đến năm 2003. Ngày 29/10/1999, Thủ tướng có Quyết định số 212/1999/QĐ-TTg về Đề án "Chấn chỉnh và sắp xếp lại các NHTM cổ phần Việt Nam".
Kết thúc lần 1, toàn hệ thống đã sắp xếp, chấn chỉnh 14 NHTM. Cụ thể, đã đóng cửa, rút giấy phép 1 ngân hàng, sáp nhập 7 ngân hàng, cho ngân hàng khác mua lại 1 ngân hàng, hợp nhất 1 NHTM cổ phần nông thôn với 1 công ty tài chính cổ phần. Đồng thời, chuyển 4 NHTM cổ phần nông thôn thành NHTM cổ phần đô thị. Cũng trong giai đoạn này, nợ xấu đã giảm từ 13% giai đoạn 1996-1998 xuống 5% năm 2003.
Lần thứ hai, giai đoạn Việt Nam bắt đầu gia nhập Tổ chức thương mại thế giới 2005-2008, ngành ngân hàng lại bước vào công cuộc tái cơ cấu theo Đề án cơ cấu lại NHTM cổ phần nông thôn theo Quyết định số 1577/QĐ-NHNN ngày 9/8/2006, chuyển nhiều NHTM cổ phần nông thôn thành NHTM cổ phần đô thị.
Kết thúc quá trình tái cơ cấu lần 2 này, đã có tổng cộng 12 NHTM cổ phần nông thôn thành NHTM cổ phần đô thị, quy mô tài sản toàn hệ thống năm 2010 tăng 10 lần so với 2001. Lợi nhuận chung năm 2010 của hệ thống ngân hàng tăng hơn 20 lần so với 2001, nợ xấu năm 2010 là 2,16%.
Lần thứ ba, giai đoạn hiện nay, việc tái cơ cấu hệ thống ngân hàng được thực hiện theo Quyết định số 254/QĐ-TTg ngày 01/3/2012 của Thủ tướng Chính phủ. Có 9 TCTD yếu kém nằm trong diện bắt buộc tái cơ cấu.
Theo nhận định của đoàn giám sát, đợt tái cơ cấu ngân hàng lần này tương tự lần thứ nhất nhưng quy mô tài sản lớn hơn và có tính phức tạp hơn.
Ba lần tái cơ cấu, ngân hàng yếu vẫn hoàn yếu
Theo báo cáo của Ủy ban thường vụ Quốc hội, hầu hết các NHTM cổ phần được sắp xếp, chấn chỉnh lần thứ 3 này cũng chính là các ngân hàng đã từng tái cơ cấu hai lần trước.
Cụ thể, ngân hàng Đệ Nhất, Việt Nam Tín Nghĩa, Sài Gòn, ngân hàng Habunbank đã tái cơ cấu lần 1. Ngân hàng SHB đã tái cơ cấu lần 2 (chuyển từ NHTM cổ phần nông thôn Nhơn Ái). Ngân hàng Nam Việt cũng đã tái cơ cấu lần 2 (chuyển từ NHTM cổ phần nông thôn Sông Kiên). Tương tự, ngân hàng Phương Tây được chuyển từ NHTM cổ phần nông thôn Miền Tây, ngân hàng Đại Tín được chuyển từ NHTM cổ phần nông thôn Rạch Kiến, ngân hàng Dầu khí toàn cầu được chuyển từ NHTM cổ phần nông thôn Ninh Bình.
Như vậy, rất nhiều ngân hàng dù đã được tái cơ cấu giai đoạn trước đây song vẫn tiếp tục rơi vào khó khăn.
Báo cáo của đoàn giám sát cho rằng, các giải pháp vừa qua về sắp xếp, chấn chỉnh trong hệ thống ngân hàng thời gian qua chưa có sự thay đổi lớn về chất, chưa có sự tham gia của các NHTM lớn, có tiềm lực tài chính mạnh trong quá trình tái cơ cấu các ngân hàng nhỏ, yếu kém.
"Thực tế trong 15 năm qua, nước ta đã thực hiện ba lần tái cơ cấu chỉ ra hạn chế đối với lĩnh vực ngân hàng, đặc biệt là việc cấp phép thành lập các ngân hàng mới và chuyển đổi loại hình. Sự phát triển nhanh về số lượng các NHTM, chuyển đổi các NHTM cổ phần nông thôn lên NHTM cổ phần đô thị chưa thực sự gắn kết với việc đánh giá chất lượng quản trị ngân hàng (vốn chủ sở hữu, trình độ, chuẩn mực và công nghệ quản trị), tạo sự bất ổn, mất an toàn cho hoạt động ngân hàng", báo cáo viết.
