Đề cập tới tái cơ cấu nền kinh tế đối với hệ thống ngân hàng trong phiên họp sáng nay 1/11, đại biểu Thân Đức Nam (Đà Nẵng) đánh giá: Mặc dù Chính phủ đã nỗ lực thực hiện tái cơ cấu ba lĩnh vực ưu tiên và đang mang lại những kết quả bước đầu nhưng mục tiêu đến hết năm 2015 phải hoàn thành là hết sức khó khăn.
Ngân hàng thừa tiền, nền kinh tế thiếu vốn
Riêng về lĩnh vực ngân hàng, đại biểu cho rằng, tái cơ cấu ngân hàng thương mại trong bối cảnh bất ổn về kinh tế vĩ mô, Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều nỗ lực, vừa giải quyết nguy cơ đổ vỡ một số ngân hàng thương mại yếu kém, vừa thực hiện chính sách tiền tệ phục vụ cho mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô.
Tuy nhiên, theo đại biểu, hệ thống ngân hàng thương mại nước ta còn nhiều vấn đề đặt ra, phải giải quyết để hướng tới sự phát triển bền vững nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả như mong muốn. Cụ thể là việc từ ngân hàng nông nghiệp chuyển thành ngân hàng thương mại trong những năm trước đây quá dễ dàng, hoạt động gắn với các doanh nghiệp bất động sản, nhiều ngân hàng thương mại là công cụ huy động vốn cho các ông chủ kinh doanh bất động sản.
"Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến nợ xấu. Đa số các ngân hàng thương mại yếu kém mà Ngân hàng Nhà nước đã tập trung sắp xếp trong 3 năm qua đều thuộc loại này. Việc sắp xếp những ngân hàng thương mại yếu kém như vừa qua vẫn chưa giải quyết được thực trạng nên nợ xấu vẫn còn. Liệu trong 1 năm tới, Ngân hàng Nhà nước có giải quyết được vấn đề này không?", đại biểu Nam đặt câu hỏi.
Và theo đại biểu Nam: "Dường như chúng ta chưa mạnh dạn để giải quyết vấn đề mà vẫn còn tâm lý trông đợi vào thị trường bất động sản nóng lại. Đây là hiệu quả làm cho nền kinh tế tắc nghẽn về vốn, sản xuất kinh doanh khó khăn, ngân hàng thừa tiền nhưng nền kinh tế thiếu vốn".
Trong khi Chính phủ đang nỗ lực để cổ phần hóa các ngân hàng thương mại quốc doanh đã niêm yết trên thị trường chứng khoán, nhưng 2 trong 4 ngân hàng cổ phần hóa, Nhà nước vẫn nắm giữ trên 90% vốn điều lệ nên không có tác động trên thị trường vốn. Do vậy, theo đại biểu Nam, nếu Nhà nước muốn nắm giữ chi phối thì chỉ cần 65% là đủ.
Hiện nay, ngoài 5 ngân hàng thương mại Nhà nước là AgriBank, VietinBank, Vietcombank, BIDV và Ngân hàng Phát triển ĐBSCL, còn có 2 ngân hàng mang tính chất phát triển là Ngân hàng Chính sách xã hội và Ngân hàng phát triển VDB. Với số lượng ngân hàng thương mại Nhà nước như trên, đại biểu Nam yêu cầu, cần xác định mục tiêu tồn tại của hai ngân hàng là gì? Bởi chức năng vai trò của ngân hàng mang tính chất phát triển trong tương lai như thế nào cũng chưa rõ.
Đánh giá về tái cơ cấu hệ thống ngân hàng, đại biểu Huỳnh Văn Tính (đoàn Tiền Giang) cho rằng, bên cạnh kết quả, quá trình tái cơ cấu hệ thống ngân hàng cũng đối mặt với không ít khó khăn, ví dụ như việc xử lý nợ xấu.
Theo báo cáo của các tổ chức tín dụng, đến tháng 7/2014, tổng nợ xấu nội bảng là 162.200 tỷ đồng, chiếm 4,17% tổng dư nợ. Nợ xấu ngân hàng có xu hướng tăng trong nhưng tháng đầu năm 2014 do kinh tế vĩ mô chưa có nhiều cải thiện hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp còn khó khăn. Xử lý sở hữu chéo thời gian qua còn lúng túng, chưa có kết quả, thậm chí có xu hướng diễn biến phức tạp. Giải pháp đưa ra xử lý sở hữu chéo nhiều nhưng hiệu quả vẫn thấp.
Ngoài ra, theo đại biểu Tính, vấn đề quản trị ngân hàng và quản trị rủi ro còn nhiều hạn chế, yếu kém, tính công khai, minh bạch của tổ chức tín dụng trong việc công bố chính xác tỷ lệ nợ xấu chưa được thực hiện tốt.
Để đẩy mạnh thực hiện tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại trong thời gian tới, đại biểu Tính cho biết, cần tạo lập môi trường kinh tế vĩ mô ổn định, bền vững và môi trường đầu tư, kinh doanh an toàn, tạo điều kiện DN phục hồi sản xuất, kinh doanh, nhất là sản xuất trong nước, góp phân tăng trưởng kinh tế trong nước.
"Với những gì làm được cho đến hôm nay còn rất xa so với mục tiêu nâng cao sức cạnh tranh và phát triển bền vững. Để đẩy mạnh tiến trình TCC cần vượt qua những trở ngại, lợi ích cục bộ, lợi ích nhóm, tăng cường tính công khai minh bạch trong quá trình thực hiện. Việc tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thời gian quan chủ yếu tái cơ cấu tài chính chưa quan tâm nhiều đến tái cơ cấu quản trị và hoạt động", đại biểu nhấn mạnh.
Nợ xấu - xử ký không tốt, nguy cơ đổ vỡ hệ thống!
Đại biểu Trịnh Ngọc Phương (Tây Ninh) đánh giá, về cơ bản, Ngân hàng Nhà nước đã kiểm soát được tình hình của các ngân hàng thương mại cổ phần yếu kém. Khả năng chi trả của các ngân hàng yếu kém đã được cải thiện đáng kể, tài sản của Nhà nước và quyền lợi của người gửi tiền được bảo đảm, nguy cơ đổ vỡ hệ thống có thể nói là tương đối khả quan và từng bước được giảm bớt.
"Tuy nhiên qua đó cũng cho thấy nhiều nguy cơ tiềm ẩn trong quá trình tái cơ cấu trong đó nguy cơ cao nhất dễ xảy ra nhất là tình hình xử lý nợ xấu, nếu không xử lý tốt thì nguy cơ đổ vỡ cả hệ thống là không tránh khỏi", đại biểu nhận xét.
Tuy nhiên, đại biểu cho hay: Qua nghiên cứu báo cáo của Chính phủ, "tôi chưa đồng thuận cao với đánh giá về khó khăn trong xử lý nợ xấu, theo tôi báo cáo đánh giá cần đầy đủ và minh bạch hơn, những khó khăn được nêu trong báo cáo còn chung chung, chưa đưa ra cụ thể khó khăn đó nằm ở đâu? Từ khâu nào?... Chẳng hạn như trong báo cáo nêu: "...thiếu nguồn lực tài chính công để có thể hỗ trợ xử lý nợ xấu" , theo tôi nếu dùng tài chính công để xử lý nợ xấu thì nguồn đó lấy từ đâu? Có được đưa vào dự toán thu chi ngân sách trước đó hay không? Nếu có đưa thì sao không sử dụng được?... hay như việc lành mạnh hoá hệ thống tổ chức tín dụng, như vậy thế nào là lành mạnh hoá?
Một số đánh giá trong báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về hạn chế của ngân hàng trong quá trình xử lý nợ xấu theo tôi là tương đối hợp lý, tuy nhiên cần bổ sung và cụ thể hoá ra để chúng ta cùng nhìn nhận vấn đề xử lý nợ xấu dưới nhiều góc cạnh từ đó đưa ra những giải pháp phù họp hơn".
Đồng thuận với ý kiến của đại biểu Đặng Ngọc Quỳnh (Hưng Yên) cho rằng, "xử lý nợ xấu không đơn thuần là mua vào bán ra hay đẩy nợ xấu qua vấn đề khác, mà phải làm sao những tài sản hình thành từ vốn vay đem lại hiệu quả gì cho xã hội", đại biểu Phương cho rằng: Khuôn khổ pháp lý về dân sự, kinh tế, đầu tư, tài chính, ngân hàng còn nhiều bất cập, thiếu sự rõ ràng, minh bạch, đồng bộ. Trình tự, thủ tục xử lý tài sản, tố tụng và thi hành án phức tạp, kéo dài gây tốn kém thời gian và chi phí cho tổ chức tín dụng.
Cũng theo đánh giá của đại biểu, trong chương trình tái cơ cấu ngân hàng và xử lý nợ xấu thiếu các cơ chế, chính sách khuyến khích, huy động các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia và chưa đủ hấp dẫn cũng như tạo thuận lợi cho sự tham gia của các nhà đầu tư tư nhân.
"Trong thời gian qua, chúng ta hình sự hoá một số vấn đề xử lý nhiều vụ việc trong lĩnh vực kinh tế, đặc biệt là liên quan đến lĩnh vực ngân hàng, tôi đồng tình rất cao, tuy nhiên đây cũng là hai mặt của một vấn đề. Cái được thì chúng ta thấy hiển nhiên, nhưng ngược lại cái mất cũng không nhỏ, đó là làm ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư, co cụm trong kinh doanh, hạn chế sự mạo hiểm, chấp nhận rủi ro và động lực sáng tạo của các doanh nghiệp và tổ chức tín dụng.
Bên cạnh đó, việc hình sự hóa trong lĩnh vực ngân hàng sẽ làm giảm khả năng thu hồi vốn, tài sản cho Nhà nước và nhân dân, đồng thời làm gia tăng chi phí tái cơ cấu, làm tăng chi phí hoạt động của Ngân hàng Nhà nước, ngân hàng thương mại, đặc biệt là chi phí hỗ trợ thanh khoản", đại biểu Phương nhấn mạnh.
