Chỗ dựa từ… lạm phát
Quay trở lại một diễn biến vẫn còn nguyên tính thời sự, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong tháng 11 vừa qua gây bất ngờ lớn với việc giảm 0,27% so với tháng 10 và theo đó chỉ tăng lần lượt 2,18%, 2,7% so với đầu năm và cùng kỳ 2013. Ở mức giảm này, nguyên nhân chủ yếu vẫn đến từ giá xăng, dầu trong nước được điều chỉnh giảm mạnh liên tục, qua đó tác động lớn làm giá nhóm giao thông giảm đáng kể ở mức 2,75%, đóng góp 0,24% vào mức giảm chung của giá tiêu dùng. Cũng chính nhờ giá đầu vào giảm, một số nhóm hàng hóa và dịch vụ khác cũng giảm giá so với tháng trước như nhà ở và vật liệu xây dựng (giảm 0,74%), hàng ăn và dịch vụ ăn uống giảm 0,03%, và một loạt các nhóm hàng khác như lương thực, thực phẩm hay bưu chính viễn thông…
Chính do những tác động lớn của các đợt điều chỉnh giảm giá xăng dầu, Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia mới đây điều chỉnh giảm mức lạm phát dự báo cho cả năm 2014 xuống chỉ còn khoảng 3%. Chưa hết, nhóm phân tích của một đơn vị kinh doanh thuộc Ngân hàng Đầu tư và Phát triển VN còn mạnh dạn cho rằng, xu hướng giảm sâu của giá xăng dầu đang là nhân tố hàng đầu giữ CPI các tháng cuối năm ở mức thấp. Đáng chú ý với đợt giảm giá xăng, dầu vào cuối tháng 11, CPI của tháng 12 nhiều khả năng tiếp tục giảm nhẹ và chỉ số lạm phát cả năm 2014 được dự báo ở mức rất thấp, xấp xỉ chỉ còn 2%. "Kỳ vọng lạm phát đang ở mức rất thấp là cơ sở vững chắc cho việc giảm lãi suất trong các tháng cuối năm 2014 và cộng với tăng trưởng tín dụng 11 tháng tăng tới 10,22% so với cuối năm 2013, chúng tôi cho rằng với tốc độ hiện tại, nhiều khả năng Ngân hàng Nhà nước sẽ đạt được mục tiêu cả năm tăng trưởng từ khoảng 12-14%" - nhóm phân tích thuộc BIDV đưa ra đánh giá.
Những tác động
Dù cần độ trễ nhất định trước khi mặt bằng lãi suất trên thị trường có những phản ứng chính thức, cơ hội giảm lãi suất với chỗ dựa từ kinh tế vĩ mô ổn định đang ngày càng lớn dần. Thực tế, ngay từ cuối tháng 9.2014, lạm phát thấp trong 9 tháng đầu năm 2014 sớm được giới chuyên gia ngân hàng nhìn nhận là điều kiện kéo mặt bằng lãi suất trái phiếu chính phủ và của hệ thống ngân hàng xuống thấp, từ đó tạo ra các hệ quả tích cực. Ở khía cạnh thứ nhất, diễn biến này giúp bổ sung nguồn vốn bù đắp thâm hụt ngân sách với chi phí rẻ hơn. Mà cụ thể, chỉ tính đến cuối tháng 9, huy động vốn từ nền kinh tế tăng 9,79% so với cuối năm 2013, trong đó cơ cấu chuyển dịch theo hướng gia tăng mạnh mẽ tỉ trọng huy động vốn trung, dài hạn. Qua đó, giúp cho thanh khoản hệ thống ngân hàng dồi dào, tạo lực cầu đủ lớn để hấp thụ hết trên 197.000 tỉ đồng trái phiếu chính phủ phát hành từ đầu năm, đạt khoảng 85% kế hoạch phát hành trái phiếu chính phủ điều chỉnh năm 2014, với mặt bằng lãi suất giảm bình quân khoảng 2-3%/năm trên tất cả các kỳ hạn so với đầu năm.
Ở khía cạnh khác, mặt bằng lãi suất giảm đang giúp các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh giảm chi phí vay, gia tăng lợi nhuận và đẩy mạnh triển khai các dự án trung, dài hạn. Kết quả tính toán dựa trên chỉ số tài chính của hơn 400 doanh nghiệp đang niêm yết trên sàn chứng khoản thuộc lĩnh vực thương mại, sản xuất mới đây cho thấy, mặt bằng lãi suất cho vay hiện nay khá phù hợp với khả năng của nhiều doanh nghiệp khi mà có tới 62,5% doanh nghiệp, có hệ số lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh trên dư nợ lớn hơn 15%.
Bên cạnh đó, lạm phát thấp cùng với tỉ giá ổn định giúp củng cố vị thế tiền đồng và được thể hiện qua huy động vốn VND tăng mạnh 10,94% trong khi huy động vốn ngoại tệ chỉ tăng 2,82% chỉ tính đến cuối tháng 9.2014 so với cuối năm trước. Chính nhờ điều này, NHNN tiếp tục mua được ngoại tệ để bổ sung dự trữ ngoại hối nhà nước với con số kỷ lục từ trước đến nay, theo thống kê mới nhất của NHNN là trên 35 tỉ USD.
