Tín phiếu NHNN là một trong những công cụ của chính sách tiền tệ quan trọng được NHNN sử dụng. Thông qua hoạt động mua bán giấy tờ có giá, NHNN tác động trực tiếp đến nguồn vốn khả dụng của các tổ chức tín dụng, từ đó điều tiết lượng tiền tệ cung ứng và tác động gián tiếp đến lãi suất thị trường.
Trong 10 tháng đầu năm, quy mô phát hành tín phiếu NHNN lên tới 786.454 tỷ đồng (vượt xa quy mô phát hành của cả năm 2012 là 173.850 tỷ đồng và năm 2013 là 256.029 tỷ đồng). Việc NHNN phát hành một khối lượng lớn tín phiếu như vậy chủ yếu do 2 nguyên nhân chính:
Thứ nhất, các NHTM luôn trong tình trạng thanh khoản dư thừa, nguồn tiền chảy vào ngân hàng tăng cao trong khi đó đầu ra vẫn bị tắc do nỗi lo nợ xấu và khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp yếu. Chính vì vậy, NHNN phải phát hành tín phiếu để hút tiền về nhằm kiềm chế lạm phát và điều tiết lượng tiền tệ trên thị trường.
Thứ hai, NHNN phải tiếp tục sử dụng công cụ phát hành tín phiếu để một mặt thanh toán khối lượng tín phiếu đáo hạn, một mặt chi trả lãi suất của tín phiếu.
Khối lượng tín phiếu phát hành tăng cao kéo theo chi phí chi trả lãi tín phiếu sẽ rất lớn. Ước tính 5.649 tỷ đồng là tổng số lãi phải trả cho 786.454 tỷ đồng tín phiếu đã phát hành (tính đến cuối tháng 10), trong đó NHNN đã thanh toán 4.116 tỷ đồng tiền lãi cho 762.652 tỷ đồng tín phiếu đã đáo hạn trong 10 tháng đầu năm, NHNN còn phải trả ít nhất là 1.327 tỷ đồng (chưa bao gồm lãi phải trả của tín phiếu sẽ được phát hành trong tháng 11 và 12) tiền lãi tín phiếu đáo hạn trong 2 tháng cuối năm, và 206 tỷ đồng còn lại sẽ phải trả trong năm 2015.
Như vậy, theo thống kê, tính từ đầu năm đến cuối tháng 10, NHNN đã phải chi 4.736 tỷ đồng cho việc trả lãi tín phiếu đáo hạn (trong đó 620 tỷ đồng trả lãi cho tín phiếu phát hành năm 2013 và 4.116 tỷ đồng cho năm 2014).
Trong bối cảnh, thanh khoản của các NHTM vẫn trong tình trạng dư thừa, huy động vốn của các ngân hàng tăng mạnh trong khi đó giải ngân dòng tiền ra thị trường còn hạn chế, tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống đạt 7,26% (tính đến cuối tháng 9) tuy có cải thiện nhưng vẫn thấp hơn so với mức mục tiêu 12%, khối lượng tín phiếu đáo hạn và lãi phải trả lớn nên NHNN vẫn phải tiếp tục phát hành tín phiếu nhằm điều hòa lượng tiền tệ trên thị trường đồng thời chi trả nợ gốc và lãi tín phiếu đáo hạn. Điều này sẽ kéo theo gánh nặng trả nợ gốc và lãi suất tín phiếu tiếp tục tăng cao và dai dẳng trong thời gian tới.
Nguyễn Lê
