Ngày 12/8, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã quyết định điều chỉnh biên độ tỷ giá USD/VND +/-1% lên +/-2%, với một số giải thích rằng diễn biến kinh tế thế giới từ đầu năm đến nay xuất hiện nhiều yếu tố nằm ngoài dự đoán, giá dầu giảm xuống mức thấp, đồng USD tăng giá cao do Mỹ dự kiến sắp tăng lãi suất, và mới nhất là việc Trung Quốc phá giá đồng Nhân dân tệ mạnh nhất trong vòng 2 thập kỷ.
NHNN cho rằng việc điều chỉnh tỷ giá đồng Nhân dân tệ sẽ có tác động bất lợi tới kinh tế Việt Nam do Trung Quốc là đối tác chiếm tỷ trọng thương mại lớn.
Tuy nhiên, bộ phận dịch vụ chứng khoán của SSI cho rằng đây chỉ là một phần lý do khiến NHNN điều chỉnh biên độ tỷ giá.
Nới rộng biên độ tỷ giá để giữ cạnh tranh cho hàng hóa Việt Nam
Trong một báo cáo công bố ngày 12/8, SSI phân tích việc nhập siêu của Việt Nam từ Trung Quốc đã tăng nhanh trong 10 năm trở lại đây cho dù đồng Nhân dân tệ luôn ở xu hướng lên giá so với đồng VND.
Nguyên nhân của nhập siêu từ Trung Quốc xuất phát từ sự phụ thuộc về kinh tế tăng lên rõ rệt trong 10 năm qua. Việt Nam nhập khẩu chủ yếu mặt hàng máy móc thiết bị (chiếm tỷ trọng lớn nhất trong nhập khẩu) và nguyên liệu cho các ngành hàng gia công từ Trung Quốc.
Theo đó, việc đồng Nhân dân tệ mất giá so với VND, nếu nhìn ở góc độ tích cực, sẽ có lợi cho các doanh nghiệp nhập khẩu của Việt Nam vì mua được hàng hóa rẻ hơn.
Thương mại Việt Nam-Trung Quốc và tỷ giá Nhân dân tệ/VND
Do vậy, SSI cho rằng việc nới rộng biên độ tỷ giá của NHNN có thể do mục tiêu khác. Đó là giữ tính cạnh tranh cho hàng hóa xuất khẩu của Việt nam.
Mục tiêu của Trung Quốc khi phá giá đồng Nhân dân tệ là để kích thích xuất khẩu, góp phần hỗ trợ nền kinh tế khỏi bị giảm tốc mạnh.
Theo phân tích của SSI, Trung Quốc hiện đứng đầu thế giới về dệt may, chiếm 39% thị phần toàn cầu, còn Việt Nam đứng thứ 4 và chiếm 4% thị phần. Các mặt hàng may mặc xuất khẩu thường có tỷ suất lợi nhuận thấp do chủ yếu làm gia công nên 3% lợi nhuận là một con số lớn. Với việc đồng tiền Nhân dân tệ bị phá giá, hàng may mặc của Trung Quốc sẽ rẻ hơn và hàng của Việt Nam sẽ khó có thể giảm giá tương ứng để cạnh tranh.
“NHNN đã làm một việc tốt khi điều chỉnh biên độ tỷ giá, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu” - SSI đánh giá.
Tỷ giá VND vẫn chịu áp lực đến hết năm
Tuy nhiên, SSI cho rằng ngay cả khi chưa có việc phá giá Nhân dân tệ, tỷ giá VND cũng đang chịu nhiều áp lực do nhập siêu và do đồng USD lên giá (kéo theo đồng VND lên giá) làm giảm xuất khẩu.
Trong khi đó, nếu điều chỉnh đồng VND quá nhiều sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến cân đối vĩ mô. Việt Nam đang vay nợ nước ngoài lớn, các doanh nghiệp trong nước cũng đã tăng nhanh khoản vay bằng ngoại tệ từ năm 2013 do lãi suất thấp và tỷ giá ổn định.
Do đó, SSI cho rằng nếu điều chỉnh tỷ giá mạnh sẽ làm gia tăng áp lực trả nợ, điều không dễ dàng gì trong bối cảnh thâm hụt ngân sách và tăng trưởng kinh tế chậm.
Việc Trung Quốc bất ngờ phá giá mạnh là một nhân tố khách quan có lẽ nằm ngoài dự đoán của rất nhiều người. Phản ứng chính sách của NHNN như vậy được cho là kịp thời và hợp lý, vì một mặt không điều chỉnh tỷ giá chính thức, mặt khác là để thị trường tự điều chỉnh trong ngắn hạn khi các bước đi tiếp theo của Trung Quốc và đặc biệt là của Mỹ chưa thể xác định.
Thương mại Trung-Mỹ và tỷ giá Nhân dân tệ/USD
Trong quan hệ Mỹ-Trung Quốc, Mỹ đã liên tục gây sức ép để Trung Quốc phải nâng giá đồng Nhân dân tệ cho đúng giá trị thật do xuất khẩu từ Trung Quốc quá mạnh gây thâm hụt thương mại cho Mỹ.
Kể từ năm 2010, đồng Nhân dân tệ đã linh hoạt hơn và luôn ở xu hướng tăng giá so với đồng USD. Tuy nhiên, việc phá giá trong 2 ngày qua đã làm tỷ giá Nhân dân tệ/USD quay trở lại thời điểm 4 năm trước. Điều này đặt ra câu hỏi liệu Fed có giãn việc nâng lãi suất (được dự báo vào tháng 9), một động thái được dự báo sẽ làm đồng USD mạnh lên hơn nữa.
Theo SSI, vấn đề của các nước Châu Á sẽ chỉ là của Châu Á và ít có ảnh hưởng đến tăng trưởng của kinh tế Mỹ, vốn đang hồi phục nhờ sức cầu nội địa tăng trở lại. Với Trung Quốc, Mỹ có thể sử dụng các công cụ khác để kiềm chế, điển hình là Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), với khoảng thời gian là xa hơn.
SSI nhận định cho dù Fed tăng lãi suất trong tháng 9 hay chưa, áp lực tỷ giá lên đồng VND sẽ luôn ở mức cao đến hết năm.
Ngoài công cụ hành chính là biên độ, NHNN còn có thể sử dụng các công cụ khác như lãi suất hay dự trữ ngoại hối. Việc lãi suất VND nhích tăng như hồi đầu năm rất có thể sẽ lặp lại, còn việc sử dụng dự trữ ngoại hối sẽ phải cân nhắc kỹ hơn bởi mức dự trữ hiện tại mới chỉ bằng khoảng 3 tháng nhập khẩu, vừa đủ mức an toàn tối thiểu.
