Cân đối lợi ích người dân và DN
Trao đổi với phóng viên, ông Vũ Mạnh Trường, Giám đốc Công ty TNHH Hòa Phát cho biết, trong 2 năm qua, nhất là năm 2014, DN đã được hỗ trợ tích cực từ NH, đặc biệt là giảm mạnh lãi suất cho vay (LSCV) từ trên 20%/năm xuống còn dao động 9%/năm đối với kỳ hạn ngắn và 11%/năm cho kỳ hạn trung, dài hạn. Với dư nợ thường xuyên khoảng 15 tỷ đồng, DN có thể tiết giảm một khoản chi phí không hề nhỏ.
Đối với tỷ giá, 3 năm qua NHNN đều thực hiện theo đúng cam kết về biên độ điều chỉnh và điều này đã tạo niềm tin cho DN. "Năm 2015, tình hình kinh tế dự báo sẽ còn rất nhiều khó khăn, liệu NH có tiếp tục đồng hành cùng DN?", ông Trường tỏ ra băn khoăn.
Nhận câu hỏi này, Tổng giám đốc OCB Nguyễn Đình Tùng chia sẻ: Mặt bằng LSCV trong năm 2015 sẽ tiếp tục ổn định. Còn TS. Lê Thành Trung, Phó tổng giám đốc HDBank cũng cho biết, NH sẽ duy trì mặt bằng LSCV như thời gian vừa qua. Nếu có điều kiện tốt thì NH giảm thêm LSCV, mặc dù lãi suất huy động (LSHĐ) khó có thể giảm thêm, trong khi đây là điều kiện, cơ sở rất quan trọng để các NH giảm LSCV cho khách hàng.
Các NH phải bảo đảm tỷ lệ lãi biên ở mức từ 2-3%, nếu thấp quá sẽ bất lợi cho NH
Tại sao dư địa giảm LSHĐ còn nhưng các NH lại không muốn thực hiện? Theo phân tích của TS. Võ Trí Thành, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), không nên kỳ vọng quá vào giảm lãi suất vì dư địa để giảm còn rất ít. Điều chỉnh lãi suất VND phải cân đối với lãi suất USD, nếu không sẽ ảnh hưởng đến sức hấp dẫn của tiền đồng, đồng thời tạo áp lực lên tỷ giá.
Đồng quan điểm, TS. Trần Hoàng Ngân - Thành viên Hội đồng tư vấn tài chính tiền tệ quốc gia bình luận: Với mức LSHĐ hiện nay rất khó có thể giảm thêm vì còn phải đảm bảo quyền lợi cho người gửi tiền. Theo ông Ngân, các NHTM không chỉ tận dụng một kênh gửi tiết kiệm để giảm LSCV, mà họ còn có nhiều dòng tiền như tài khoản thanh toán, tiền từ các dự án tài trợ quốc tế, tham gia các chương trình ưu đãi có hỗ trợ từ NHNN… Đây là các nguồn vốn rẻ các NH cân đối tiết giảm chi phí đầu vào để từ đó giảm LSCV.
Là người trong cuộc, lãnh đạo một NHTMCP cỡ vừa bày tỏ, nói về giảm LSHĐ, đó là điều mong mỏi của rất nhiều NH. Vì ai cũng biết đó là cơ sở quan trọng để có thể tiết giảm chi phí huy động vốn nhanh, qua đó giảm nhanh LSCV. Mong muốn là vậy, nhưng thực tế các NH không thể mạnh tay cắt giảm được vì còn tùy thuộc động thái người gửi tiền. Cái khó đối với các NH là thị trường tài chính - tiền tệ của Việt Nam chưa có đủ điều kiện cả về mặt chính sách lẫn cơ chế vận hành để có sản phẩm thay thế sản phẩm truyền thống như tiền gửi.
Lãnh đạo NH trên lấy ví dụ, cách đây nhiều năm Singapore đã có nhiều sản phẩm phái sinh, nhưng các NH hầu như không dám thực hiện. Tuy nhiên trong 2 năm gần đây, họ bắt đầu phát triển đầu tư mạnh các sản phẩm này. Lý do là lãi suất tiền gửi xuống thấp, khách hàng không muốn gửi NH. Nên muốn hút khách hàng tham gia sản phẩm tiền gửi, các NH nước này buộc phải bán kèm theo sản phẩm phái sinh để đảm bảo mức sinh lời kỳ vọng của người gửi tiền.
"Ở Việt Nam chưa có nhiều sản phẩm thay thế cho kênh tiết kiệm, nếu giảm mạnh lãi suất chắc chắn ảnh hưởng đến dòng vốn NH. Vì vậy, NH sẽ giữ ổn định LSHĐ", Tổng giám đốc OCB khẳng định.
Đầu vào không giảm, lại giảm đầu ra
Đây là "đề bài" khó nhất mà các TCTD đang tự đặt ra cho mình trong năm 2015. Tất nhiên, trong kế hoạch kinh doanh của các NH đều đưa ra nhiều kịch bản và tùy điều kiện thực tế để triển khai thực hiện. Nhưng yêu cầu giảm lãi suất cho vay gần như là tất yếu đối với nhiều NH.
Theo ông Nguyễn Đình Tùng đó là một đòi hỏi thực tế. Không chỉ từ phía khách hàng mà bản thân các NH chịu sức ép từ chính các NH bạn. Hiện nay, một số NH nhất là NHTM quốc doanh dẫn dắt thị trường rất tốt. Nếu các NH trên giảm LSCV thì các NHTMCP quy mô nhỏ hơn cũng không thể đứng ngoài cuộc. Vấn đề là tuỳ theo khả năng tài chính, quy mô hoạt động để đưa ra một mức giảm lãi suất cho phù hợp. Nếu không giảm được LSHĐ thì chắc chắn các NH sẽ buộc phải tiết giảm rất nhiều loại chi phí để bù đắp cho chi phí vốn.
Về vấn đề này, TS. Nguyễn Trí Hiếu gợi ý, NH đảm bảo an toàn các khoản vay không để phát sinh nợ xấu, giảm chi phí trích lập dự phòng rủi ro cũng là một cách giúp NH tiết giảm chi phí hoạt động, từ đó có điều kiện giảm LSCV. Tuy nhiên, ông Hiếu cũng lưu ý, các NH phải bảo đảm tỷ lệ lãi biên ở mức từ 2-3%, nếu thấp quá sẽ bất lợi cho NH.
Ông Tùng đưa ra cách mà NH này vừa giữ chân được khách hàng gửi tiền, vừa giảm LSCV. Đó là NH đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ, đặc biệt là sản phẩm tiền gửi. "Nếu khách hàng được sử dụng rất nhiều dịch vụ tiện ích kèm theo, tôi nghĩ lãi suất không phải là mối quan tâm quá lớn đối với khách hàng. Vì vậy, thời gian tới, các NH sẽ vào cuộc đua phát triển dịch vụ trên nền tảng công nghệ hiện đại nhất để thu hút khách hàng", lãnh đạo NH này cho biết thêm.
Một giải pháp tiết giảm chi phí vốn cho NH là giảm chi phí rủi ro. Muốn làm được điều này, không có cách nào khác NH phải có cơ chế quản lý rủi ro chặt chẽ. Ông Tùng tiết lộ, trong năm 2014 OCB bỏ ra khoản chi phí tương đối lớn để thuê tư vấn và đầu tư hệ thống công nghệ, xây dựng lại toàn bộ khung quản trị rủi ro cho NH. Với một khoản vay, nếu khâu đánh giá rủi ro tốt có thể đưa ra dự báo chính xác, vừa đảm bảo chất lượng hoạt động, vừa giúp NH giảm chi phí rủi ro.
LSCV giảm là điều cả nền kinh tế mong mỏi, nhưng giảm ở mức nào còn tùy thuộc vào sức hấp thụ của nền kinh tế. Nếu như giảm lãi suất quá nhanh lại có thể kích thích việc sử dụng vốn vào nhiều kênh đầu tư tăng trưởng nóng. Và nếu không kiểm soát được sẽ đẩy lạm phát nhanh chóng quay trở lại. Thực tế này đã từng xảy ra cách đây nhiều năm. Theo ông Trường, LSCV chỉ nên duy trì ở mức hiện nay, DN còn có động lực để tiếp tục đầu tư phát triển. Nếu xuống thấp quá lại phản tác dụng vì có khi DN lại chuyển hướng đầu cơ nhiều hơn.
"Nhất là trong thời điểm này, thị trường BĐS đang có dấu hiệu phục hồi rõ nét. Nếu lãi suất giảm mạnh, một lượng tiền lớn đổ vào kênh đầu tư này và sẽ không loại trừ khả năng kịch bản bong bóng BĐS lại diễn ra", ông Trường bày tỏ lo ngại.
