Theo phản ánh của chị Tuyền, tháng 2-2014, chị có ký hợp đồng tín dụng với một NH thương mại cổ phần, chi nhánh tại TPHCM để vay 2,8 tỉ đồng, thời hạn vay 8,9 năm. Lãi suất ưu đãi 6 tháng kể từ ngày giải ngân là 9,5%/năm hoặc thay đổi theo thông báo của NH. Sau đó lãi suất được tính theo công bố của NH tùy từng thời điểm.
Tháng 3-2014, chị Tuyền tiếp tục ký hợp đồng thế chấp tài sản đảm bảo với NH, là căn nhà của mình. Tháng 7-2014, do nhu cầu bán nhà nên chị đến NH đề nghị tất toán hợp đồng tín dụng trước thời hạn.
Khách hàng khi vay vốn cần đọc kỹ hợp đồng tín dụng, nhất là các điều khoản liên quan đến việc phạt trả nợ trước hạn
Phạt vì... chưa tìm hiểu kỹ
Lúc này, nhân viên NH thông báo chị sẽ phải đóng 2 loại phí gồm: phí thu hồi lãi suất ưu đãi và phí trả nợ trước hạn tổng cộng số tiền hơn 285 triệu đồng. Cách tính phí phạt trước hạn của NH là 40% x (lãi suất cho vay hiện tại - lãi suất huy động tiết kiệm tại ngày trả nợ) x số tiền trả nợ trước hạn x số ngày trả nợ trước hạn/360.
Phí thu hồi lãi suất ưu đãi có ghi rõ trong hợp đồng nên chị Tuyền không thắc mắc nhưng khoản phí phạt trước hạn gần 248 triệu đồng là quá cao (tương đương gần 9% tổng dư nợ còn lại).
“Khi làm hồ sơ vay, tôi được nhân viên tư vấn cho biết phí đóng phạt trả nợ trước hạn là 1,6% x số dư nợ còn lại. Nhưng theo cách tính trên, mức phí mà tôi phải đóng gần 248 triệu đồng. Số tiền này căn cứ trên thông báo thu nợ nội bộ của NH và NH từ chối cung cấp thông tin, dù tôi đang là khách hàng. Trước lúc ký kết hợp đồng, tôi có thắc mắc về điều khoản phí phạt này nhưng cán bộ tín dụng không giải thích rõ ràng, và ở tư thế người đi vay tiền nên tôi đành phải nhanh chóng ký kết hợp đồng” - chị Tuyền giải thích.
Theo chị Tuyền, việc NH áp dụng khoản phí phạt trả nợ trước hạn là đúng, nhưng mức phí quá cao và ngay ban đầu trong hợp đồng tín dụng không ghi cụ thể công thức tính gây thiệt hại cho khách hàng.
Đại diện một số NH cho biết mức phí phạt NH trên đưa ra không sai. Theo quy định NH được thu các khoản phạt này. Lỗi là do ban đầu chị Tuyền tìm hiểu không kỹ hoặc nhân viên tín dụng không tư vấn rõ ràng.
Cụ thể, khoản vay của chị Tuyền được hưởng theo chương trình ưu đãi lãi suất trong thời gian đầu nên khi tất toán trước hạn, chị sẽ phải chịu mức phí cao hơn nhiều. Thông thường có thể bằng hoặc nhỏ hơn lãi suất cho vay (hiện lãi suất cho vay cá nhân từ 10-13%/năm). Do lãi suất ưu đãi trong thời gian từ 6-12 tháng đầu rất thấp, có khi thấp hơn lãi suất huy động đầu vào nên khách hàng trả nợ trước hạn sẽ phải bù phần lãi suất này. Còn mức phí phạt gần 9%, nếu khách hàng có kiện cũng khó vì hợp đồng tín dụng đã ký.
“Phí phạt trả nợ trước hạn thực chất là để bù đắp cho khoản vốn NH đã sắp xếp cho khách hàng vay. NH chúng tôi hiện không thu khoản phí này hoặc nếu có cũng chỉ tượng trưng rất thấp để khách hàng ý thức việc trả nợ đúng hạn. Nhưng một số NH xem các khoản phí này là nguồn thu nên sẽ đánh phí cao” - một cán bộ tín dụng NH quốc doanh cho biết.
Cẩn thận với lãi suất ưu đãi
Theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng, NH được thu khoản phí phạt trả nợ trước hạn khi khách hàng tất toán sớm khoản vay. Một số NH đang áp dụng mức phí phạt dao động từ 0,75% - 1,25% nhân với số dư nợ còn lại. Một số NH tính khoản phí phạt này theo tỉ lệ giảm dần, chẳng hạn năm đầu tiên từ thời điểm giải ngân mà tất toán trước hạn phí phạt là 3% trên tổng dư nợ còn lại, năm thứ 2 là 2% và năm thứ 3 giảm xuống còn 1%...
Chuyên gia tài chính NH, ông Huỳnh Trung Minh cho biết với khoản vay ưu đãi đang được các NH thương mại quảng bá rầm rộ thời gian qua từ 5.99%/năm, 6,99%/năm… khách hàng thường được yêu cầu không được trả nợ trước hạn trong một thời gian nhất định. Nếu không sẽ phải đóng phí phạt và bồi hoàn tiền khuyến mãi lãi suất cho NH. “Khách hàng cần được chuyên viên tư vấn của NH giải thích rõ ràng và yêu cầu được giải thích rõ, bởi một số nhân viên NH vì muốn thu hút khách hàng, đẩy tín dụng mà “lơ là” không tư vấn” - ông Minh khuyến cáo.
Ngoài ra, theo tìm hiểu của chúng tôi, có rất nhiều “chiêu” mà một số NH cổ phần áp dụng để thu hút khách hàng. Chẳng hạn, NH niêm yết lãi suất vay tiêu dùng chỉ từ 1,1% - 1,25%/tháng để đánh vào tâm lý “lãi suất nhìn thấy thấp” hoặc cho vay tín chấp lãi suất chỉ…8%/năm nhưng theo dư nợ gốc (thay vì dư nợ giảm dần). Kết quả, khoản tiền lãi khách hàng phải trả có khi gấp đôi, nếu tính theo cách thông thường là dư nợ giảm dần.
“Một số khoản phí được áp dụng để NH cho vay là đã thu được lợi nhuận, bất kể khách hàng trả nợ đúng hạn hay tất toán trước hạn. Thậm chí, có NH còn dùng “chiêu” đến ngày nhắc nợ nhưng không thông báo, mà để qua vài ngày mới nhắc nhằm thu lãi phạt từ khách hàng” – cán bộ tín dụng một NH cổ phần tiết lộ.
Chính vì vậy, các chuyên gia kinh tế và đại diện một số NH khuyến cáo khách hàng khi vay vốn cần đọc kỹ hợp đồng tín dụng, nhất là các điều khoản liên quan đến việc phạt trả nợ trước hạn, phí bồi hoàn tiền ưu đãi lãi suất, lãi suất sau thời gian hưởng ưu đãi.... Trong khế ước nhận nợ sẽ ghi rõ các khoản phí, hoặc nếu ghi “theo quy định của NH” thì khách hàng nên hỏi nhân viên tư vấn rõ ràng các điều khoản trên…
