Theo số liệu của hãng tin Bloomberg, lượng dự trữ ngoại hối toàn cầu đã giảm từ mức kỷ lục 12,03 nghìn tỷ USD tháng 8/2014 xuống 11,6 nghìn tỷ USD tháng 3/2015. Chấm dứt đà tăng trưởng gấp 5 lần của lượng dự trữ này kể từ năm 2004.
Mặc dù sự tăng giá của đồng USD góp phần giảm giá trị dự trữ bằng đồng tiền khác (như Euro), nhưng số liệu trên cũng cho thấy sự chuyển biến của các ngân hàng trung ương. Trong một thập kỷ qua, các ngân hàng này, tập trung chủ yếu ở những nước đang phát triển như Trung Quốc và Nga, đã tích trữ bình quân 824 tỷ USD ngoại hối/năm.
Việc dự trữ ngoại hối suy giảm không chỉ cho thấy đồng USD trở lại vai trò thống trị của mình mà còn gây ra nhiều ảnh hưởng đến thị trường thế giới. Dự trữ suy giảm có thể khiến các quốc gia mới nổi gặp khó khăn hơn trong việc gia tăng cung nội tệ. Đồng thời gia tăng tình trạng tăng trưởng kinh tế chậm tại các nước. Yếu tố này cũng có thể thúc đẩy sự giảm giá của đồng Euro và kìm hãm nhu cầu đối với trái phiếu Mỹ.
Cựu chuyên gia kinh tế Stephen Jen của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đánh giá đây là một thử thách to lớn đối với các thị trường mới nổi. Sự suy giảm trên là dấu hiệu cho những bất ổn của thị trường trong tương lai. Hiện tại, những nước này cần phải thực hiện thêm những chính sách kích thích kinh tế.
Trung Quốc vẫn là quốc gia có dự trữ ngoại hối lớn nhất thế giới
Credit Suisse Group ước tính rằng những quốc gia đang phát triển, chiếm 2/3 lượng dự trữ toàn cầu, đã tiêu 54 tỷ USD trong số dự trữ này vào quý 4/2014, mức cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng năm 2008.
Quốc gia có dự trữ ngoại hối lớn nhất thế giới, Trung Quốc, cùng những nước sản xuất hàng hóa chính khác góp phần chính cho sự suy giảm trên. Lý do là các ngân hàng trung ương bán bớt USD để bù đắp sự thoái vốn và vực dậy đồng nội tệ. Theo Bloomberg, đồng tiền của các nước mới nổi đã mất giá 15% so với đồng USD trong năm qua.
Trung Quốc đã giảm dự trữ ngoại tệ từ mức 4 nghìn tỷ USD tháng 6/2014 xuống 3,8 nghìn tỷ USD tháng 12/2014. Ả Rập Xê Út, nước dự trữ lớn thứ 3 sau Trung Quốc và Nhật Bản, đã giảm 19 tỷ USD ngoại hối từ tháng 8/2014 xuống còn 721 tỷ USD. Ngược lại, Nga lại gia tăng 25% dự trữ của mình lên 361 tỷ USD vào tháng 3/2015.
Đồng Euro
Ngân hàng Deutsche Bank cho rằng tình hình trên vẫn sẽ tiếp tục trong thời gian tới. Nguyên nhân là do giá dầu vẫn ở mức thấp, tăng trưởng kinh tế của các nước mới nổi vẫn chậm và sự suy giảm dòng vốn bằng đồng USD vào các thị trường này.
Theo Deutsche Bank, những yếu tố trên là bất lợi với đồng Euro, vốn được các ngân hàng trung ương tăng cường mua vào nhằm đa dạng hóa dự trữ trước đây.
Tỷ lệ đồng Euro trong dự trữ toàn cầu đã giảm xuống 22% trong năm 2014, mức thấp nhất kể từ năm 2002. Trong khi đó, tỷ lệ đồng USD tăng lên mức 63%, mức cao nhất trong 5 năm qua.
Deutsche Bank cho rằng các nước Trung Đông và Trung Quốc là 2 khu vực tiêu biểu sẽ phải đối mặt với áp lực suy giảm dự trữ ngoại tệ trong vài năm tới. Ngân hàng trung ương của những thị trường này cần phải bán bớt đồng Euro.
Đồng Euro đã giảm giá so với 29/31 đồng tiền chủ chốt tính từ đầu năm đến nay sau khi Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) tăng cường chính sách kích thích tiền tệ nhằm ngăn chặn nguy cơ giảm phát. Đồng tiền này đã giảm giá xuống 1,0458 USD/Euro vào ngày 16/3, mức thấp nhất trong 12 năm qua, trước khi tăng lại 1,0969 USD/Euro vào ngày 3/4.
Tăng trưởng chậm
Sau cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á cuối thập niên 90, ngân hàng trung ương của các quốc gia mới nổi bắt đầu gia tăng dự trữ ngoại hối nhằm bảo vệ thị trường khỏi tình trạng suy giảm nguồn vốn nước ngoài. Họ đã gia tăng gấp 4 lần dự trữ bằng đồng USD từ năm 2003 nhằm giới hạn sự gia tăng trong tỷ giá hối đoái. Theo Bloomberg, các nước trên đã tăng lượng nắm giữ trái phiếu chính phủ Mỹ từ 934 tỷ USD năm 2003 lên 4,1 nghìn tỷ USD.
Việc gia tăng dự trữ ngoại hối gia tăng cung tiền cho hệ thống tài chính và giúp kích thích nền kinh tế. Bloomberg cho biết lượng dự trữ tiền cơ sở của Trung Quốc và Nga đã tăng bình quân 17%/năm trong 1 thập kỷ qua tính đến năm 2013. Tỷ lệ gia tăng này đã giảm xuống 6% trong năm 2014.
Các ngân hàng trung ương có nhiều biện pháp khác nhau để cung thêm tiền cho hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, nếu không có sự bảo đảm của dự trữ ngoại tệ, những biện pháp này sẽ làm suy yếu đồng nội tệ, điều mà chính phủ các nước không muốn.
Societe Generale nhận định sự thay đổi dự trữ ngoại tệ là một trong những thước đo đến tính thanh khoản toàn cầu. Khi những chính sách nới lỏng tiền tệ đột nhiên chấm dứt, giá tài sản tại các thị trường mới nổi “thường sẽ chịu tổn thương đầu tiên.”
