Cuối năm 2014 và đầu năm 2015, trong những phát biểu về định hướng chính sách năm 2015, NHNN nhấn mạnh vào hai nội dung hết sức quan trọng là đẩy nhanh lộ trình tái cơ cấu hệ thống tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu.
Về vấn đề tỷ giá, có vẻ như cơ quan này đã khá tự tin khi cho rằng với các dự báo, phân tích kỹ lưỡng có căn cứ tỷ giá VND/USD sẽ giữ được ổn định với mức biến động tối đa 2% cho cả năm 2015.
Phát biểu tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ kinh doanh 2015 của Vietinbank, Thống đốc NHNN nói: “ Đầu năm nay, NHNN đã điều chỉnh tăng 1%, nên cơ bản tỷ giá sẽ được duy trì ổn định trong phần còn lại của cả năm…”.
Nhưng liệu “người tính đã bằng trời tính”?
Các đồng tiền trên thế giới đang giảm giá mạnh so với USD. Đồng euro đang tiến tới ngang giá USD. 25 ngân hàng trung ương đã cắt giảm lãi suất trong thời gian từ đầu năm đến nay, và Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) cũng đã cắt giảm lãi suất tiền gửi kỳ hạn 1 năm xuống 25 điểm phần trăm ở mức 5,35% vào tháng 2/2015. Thế giới đang lo ngại PBOC có thể nới lỏng chính sách tiền tệ và làm suy yếu đồng nội tệ nhằm hạn chế nguy cơ giảm phát.
Đang có dự báo rằng Cục Dự trữ liên bang Mỹ ( FED) sẽ ra tín hiệu sẽ tăng lãi suất vào giữa năm. Khả năng FED sắp tăng lãi suất và sự phục hồi ngày càng rõ nét của kinh tế Mỹ đang là nguồn động lực đẩy tỷ giá đồng USD tăng cao, đồng thời đẩy giá vàng xuống. Những diễn biến quanh đồng đô la Mỹ trên thị trường tài chính toàn cầu đang gây áp lực lên đồng Việt Nam.
Theo một chuyên gia tài chính, có sự khác biệt rất lớn giữa chính sách tỉ giá của nhiều quốc gia so với Việt Nam tại thời điểm này.
Các quốc gia đang tìm cách hạ tỉ giá đồng tiền thông qua việc hạ lãi suất và để thị trường hối đoái quyết định tỉ giá theo cung cầu thị trường. Không can thiệp trực tiếp vào thị trường ngoại hối tại quốc gia của họ để điều chỉnh tỉ giá và tạo thuận lợi cho xuất khẩu.
Còn Việt Nam thì khác. Hạ lãi suất không đủ đẩy tỉ giá của đồng Việt Nam so với USD mà NHNN phải can thiệp trực tiếp vào thị trường ngoại hối. Động thái này có tác động rất lớn, không những trên thị trường ngoại hối mà tác động mạnh vào kinh tế vĩ mô bao gồm cả làm giảm niềm tin vào tiền đồng và tác động mạnh vào lạm phát.
Chính vì thế, chuyên gia này cho rằng với tình thế như vậy cách hành động thận trọng của NHNN trong việc điều chỉnh tỉ giá là đúng. Tuy nhiên, đến ngày 18/3 với việc tỷ giá tăng mạnh trên thị trường tự do (tại Hà Nội lên mức bán ra 21.810-21.820 đồng) và đứng ở mức 21.500 đồng trên thị trường chính thức là một chỉ dấu cho thấy áp lực lên tỉ giá càng ngày càng nhiều.
Có thể tại thời điểm này áp lực từ yếu tố tâm lý đầu cơ hơn là mức cầu thực của đồng đô la. Tuy nhiên trong vài tuần tới nếu việc neo tỉ giá có thể bất lợi cho Việt Nam thì việc điều chỉnh có lẽ phải tính đến.
Số liệu thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan cho thấy cả khu vực doanh nghiệp trong nước và có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đều nhập siêu trong tháng 2, khiến giá trị nhập siêu 2 tháng đầu năm tăng vọt lên hơn 1,2 tỷ USD.
Cũng theo chuyên gia trên có thể NHNN điều chỉnh tỉ giá vào tháng 4, nhưng như vậy sẽ hết “room” của năm 2015. Sẽ ra sao trong 8 tháng còn lại? Vậy làm thế nào với giữa một bên là cam kết và một bên là tình thế?
