Liên tiếp các vụ án sai phạm bị "phanh phui" đã phần nào "vén màn bí ẩn" về hoạt động phát hành bảo lãnh của các ngân hàng, mà trong đó, đã có nhiều lãnh đạo làm sai bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Ngày 9/1/2015, Tòa án nhân dân TP.Hải Phòng đã xét xử phiên sơ thẩm vụ án lừa đảo, chiếm đoạt hơn 468 tỷ đồng của Tổng công ty PETEC. Bằng thủ đoạn làm giả bảo lãnh, trà trộn với bảo lãnh "xịn", bị cáo Ngô Quang Đạo và kế toán Phạm Thị Thu Dung đã mua cả nghìn tỷ đồng xăng dầu của 2 chi nhánh PETEC Hà Nội và Thái Bình.
Kiến nghị điều tra "sếp" MB và Seabank
Quá trình điều tra và xét xử tại tòa cho thấy, do bị mất cân đối tài chính nên hai bị cáo Đạo và Dung đã thành lập 4 công ty và mượn pháp nhân để đứng ra mua xăng dầu bằng bảo lãnh ngân hàng.
Do có mối quan hệ tín dụng với ngân hàng như Agribank, MB, Seabank, nhóm công ty này đã được cấp bảo lãnh thanh toán và từ đây, hai chủ doanh nghiệp đã tìm cách chiếm đoạt tiền của PETEC.
Trong năm 2011-2012, hai chi nhánh PETEC đã chấp nhận tới 85 bảo lãnh giả và "khống" với tổng trị giá 1.284 tỷ đồng để bán xăng dầu cho nhóm công ty này.
Với hành vi "rút ruột" nghìn tỷ, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng, bị cáo Đạo và Dung đã phải chịu mức án chung thân. Những tờ bảo lãnh giả đã "lọt" qua vòng kiểm soát của hai chi nhánh PETEC đã khiến hai giám đốc tại đây cũng bị dính vòng lao lý, chịu mức án 8-10 năm tù vì tội "thiếu trách nhiệm, gây hậu quả nghiêm trọng".
Các bị cáo tham gia làm giả giấy tờ cũng chịu mức án vài năm tù, vì thiệt hại gây ra cho PETEC rất lớn, chưa rõ khi nào sẽ khắc phục, thu hồi được tiền thất thoát.
Trong khi đó, các ngân hàng có 7 bảo lãnh "khống" do lãnh đạo chi nhánh tự phát hành cho doanh nghiệp, đã được sử dụng để lừa đảo, chiếm đoạt số tiền lớn lại vô can trong vụ án này đang là điều khó hiểu?
Bị cáo Dung khai rằng ông Trần Minh Đạt, Giám đốc chi nhánh MB Hai Bà Trưng (Hà Nội) - nay là Phó Tổng giám đốc MB - đã cấp 6 bảo lãnh thanh toán với tổng giá trị 108 tỷ đồng cho 3 công ty của Đạo, Dung. Các bảo lãnh này đã được sử dụng để mua xăng dầu trót lọt tại PETEC Hà Nội và Thái Bình.
Còn ông Nguyễn Hoàng Giang, Giám đốc chi nhánh Seabank Bắc Ninh đã cấp bảo lãnh trị giá 56 tỷ đồng cho Công ty Vũ Anh và được dùng mua xăng dầu của PETEC Hà Nội.
Mặc dù bác bỏ quan điểm của các luật sư bào chữa cần phải trả hồ sơ điều tra bổ sung, nhưng tòa án xét thấy hai lãnh đạo ngân hàng là ông Nguyễn Hoàng Giang và ông Trần Minh Đạt có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
Do đó, tòa kiến nghị với Cơ quan điều tra C46 Bộ Công an và Vụ 1 Viện kiểm sát nhân dân tối cao tiếp tục điều tra làm rõ để xử lý trước pháp luật, tránh bỏ lọt tội phạm (Căn cứ theo Điều 225 Bộ Luật Tố tụng hình sự).
Công thức "rút ruột" nghìn tỷ
Không chỉ riêng hoạt động tín dụng, thời gian qua, dư luận không khỏi choáng váng về những phi vụ làm bảo lãnh giả, bảo lãnh "khống" của nhiều ngân hàng để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.
Bảo lãnh ngân hàng có giá trị như một cam kết sẽ trả nợ thay cho doanh nghiệp được cấp bảo lãnh trong hoạt động thanh toán, giao dịch thương mại quốc tế. Thế nhưng, vì sao bọn tội phạm có thể dễ dàng xin được cấp bảo lãnh "ngoài hệ thống ngân hàng" với giá trị lớn là vấn đề chưa được làm rõ.
Từ năm 2012 đến nay, Thời báo Kinh Doanh đã ghi nhận hàng chục vụ án sai phạm có liên quan đến hoạt động phát hành bảo lãnh ngân hàng.
Đáng chú ý, năm 2012, ông Lê Quý Hiển, nguyên Giám đốc HDbank Thăng Long, đã bị khởi tố, truy nã về hành vi phát hành 8 bảo lãnh giả với tổng giá trị gần 140 tỷ đồng cho 5 doanh nghiệp.
Các bảo lãnh này đều không có hồ sơ, không lưu hệ thống, không có tài sản bảo đảm, trái với quy định của ngân hàng… Nhưng vẫn được sử dụng để mua hàng hóa, mà sau đó, bên mua đã chối bỏ, hoặc không thanh toán đầy đủ cho bên bán hàng trăm tỷ đồng.
Vì tin tưởng thư bảo lãnh do Seabank phát hành, Công ty Vinaconex - Viettel (VVF) đã mua 150 tỷ đồng trái phiếu của Vina Megastar, mà hơn 3 năm qua, vẫn chưa thu hồi được số nợ này.
Thư bảo lãnh này do bà Nguyễn Thị Hương Giang, Phó Tổng giám đốc Seabank, ký (theo Ủy quyền) đã không được Seabank thừa nhận vì vượt thẩm quyền, sai thủ tục.
Ngân hàng cho rằng đây là trách nhiệm cá nhân người ký. Trong khi đó, vị Phó tổng giám đốc này đã bị miễn nhiệm, sau đó, bị khởi tố, điều tra về hành vi phát hành tới 12 bảo lãnh sai quy định, trị giá trên 310 tỷ đồng.
Chỉ ba vụ án lớn, bị phanh phui đã thấy số tiền "rút ruột" từ những tờ bảo lãnh giả, bảo lãnh "khống" đã vượt trên 1.700 tỷ đồng. Ngân hàng có thể đứng ngoài cuộc vì chưa bị thiệt hại, mất vốn, nhưng sự tồn tại của hàng chục thư bảo lãnh do Giám đốc các chi nhánh tự cấp, đang cho thấy sự thiếu kiểm tra, giám sát của ngân hàng.
