Nay, tại hội nghị - triển lãm thiết bị chế biến điều (Sietta 2014), Trường Đại học Bách khoa TPHCM vừa ký kết chuyển giao thiết bị và công nghệ chế biến điều VN sang Châu Phi. Việc làm này dấy lên mối nghi ngại trong cộng đồng DN chế biến - XK hạt điều VN rằng, liệu có "lợi bất, cập hại"?
Công nghệ chế biến điều "Made in Vietnam"
Hiệp hội Điều VN (Vinacas) đã chính thức công bố thông tin về Hội nghị - Triển lãm thiết bị chế biến điều (Sietta 2014), vừa diễn ra tại TP. Abidjan, Bờ Biển Ngà, trong đó Trường Đại học Bách khoa TPHCM - đại diện cho VN - đã cử đoàn tham dự và ký kết một dự án hợp tác với Hội đồng Bông và Hạt điều Bờ Biển Ngà (CCA) tổ chức đào tạo nghề, chuyển giao thiết bị và chế biến điều.
Ngay lập tức, thông tin trên đã bị ông Nguyễn Văn Lãng - nguyên Phó Chủ tịch Vinacas, chuyên gia gắn bó lâu năm với ngành điều - phản ứng gay gắt. Ông Lãng nói: "Với tư cách là "cha đẻ" của công nghệ chế biến điều VN, tôi phản đối việc chuyển giao thiết bị, công nghệ chế biến điều VN cho bất kỳ quốc gia nào. Bởi hành động này sẽ gây tổn hại nghiêm trọng cho gần 1.000 DN, cơ sở và khoảng 300.000 lao động của ngành chế biến và xuất khẩu điều VN.
Công nghệ chế biến điều VN do nhóm kỹ sư Cty nông sản XK TPHCM khởi xướng từ năm 1984 và cho ra công nghệ chế biến điều "Made in Vietnam". Ưu điểm của công nghệ này là tách hạt lấy nhân, với tỉ lệ hạt vỡ và nhiễm dầu thấp nhất; tận dụng nguồn nhân công đông đúc cần giải quyết việc làm…
Suốt 20 năm qua, công nghệ này đã không ngừng hoàn thiện và góp phần rất lớn cho sự phát triển của ngành điều VN. Ngành chế biến và XK điều VN hiện đã vươn lên đứng thứ nhất về XK nhân điều, đứng thứ 2 về chế biến và thứ 3 về diện tích vùng nguyên liệu. Hằng năm, kim ngạch XK của ngành điều VN khoảng 2 tỉ USD (chỉ đứng sau XK dệt may, dầu khí, gạo) và tạo thu nhập, việc làm cho trên 300.000 người, gần 1.000 DN…
Sẽ bức tử ngành điều VN?
Năm 1999, khi Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng và dịch vụ KHKT rục rịch XK công nghệ điều sang Mozambique, công luận và dư luận ngành điều đã phản ứng quyết liệt, nên Bộ KHCNMT và Bộ NNPTNT buộc phải ra văn bản đề nghị Chính phủ chỉ đạo dừng XK công nghệ điều VN ra nước ngoài.
Theo ông Nguyễn Đức Thanh - Chủ tịch Vinacas: "Công nghệ chế biến hạt điều đã góp phần lớn vào sự thành công của ngành điều VN hơn 20 năm qua. Từ chỗ VN chỉ xuất hạt điều thô giá trị thấp; đến nay,VN đã vươn lên trở thành quốc gia chế biến - XK nhân điều hàng đầu thế giới. Nếu không có thiết bị, công nghệ chế biến hạt điều được sản xuất trong nước sẽ không có vị trí đáng tự hào đó".
Ông Thanh còn cho biết: Tại không ít hội nghị của ngành điều thế giới, đại diện các nước đã mời Vinacas trình bày về công nghệ chế biến điều "Made in Vietnam", nhưng Vinacas phải từ chối. Không chỉ quốc gia có ngành chế biến điều lâu đời nhất thế giới như Ấn Độ, Brazil, mà cộng đồng quốc gia trồng điều Châu Phi (nhất là Bờ Biển Ngà - nước có diện tích và sản lượng điều thô lớn nhất chuyên xuất khẩu điều thô), rất "thèm muốn" sở hữu công nghệ chế biến điều "Made in Vietnam"…
Theo ông Nguyễn Văn Lãng: Hiện tại cũng như trong thời gian tới, ngành điều VN còn phụ thuộc rất nhiều vào việc nhập khẩu nguyên liệu điều thô từ Châu Phi mới đủ nguyên liệu cho sản xuất - XK. Từ đó, mới duy trì được việc làm cho hàng trăm ngàn lao động và nhiều ngàn người thuộc các ngành phụ trợ khác…
Việc ai đó, hay tổ chức nào, vì lợi ích cục bộ mà mang bán công nghệ chế biến điều VN ra nước ngoài, nhất là các nước Châu Phi, sẽ không khác gì… bức tử ngành điều VN. Xóa sổ bao nhiêu công sức của nhiều thế hệ khai sinh, xây dựng và phát triển ngành điều VN có được như ngày hôm nay.
