Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, tác động của giá dầu đối với đời sống người dân chỉ được thể hiện đầy đủ nhất nếu một trong những yếu tố đầu vào của sản xuất là giá vận tải giảm.
40 USD/thùng hay 80 USD/thùng?
Giá dầu thô thế giới trong năm 2014 liên tục giảm mạnh, đặc biệt là 3 tháng cuối năm, giá phổ biến ở mức dưới 60 USD/thùng, thậm chí có thời điểm xuống dưới 50 USD/thùng.
Trong nước, cùng với xu hướng giá dầu thô thế giới giảm, trong vòng nửa năm qua, giá xăng dầu bán lẻ tới tay người tiêu dùng đã giảm tới gần 40%. Hiện giá xăng RON 92 chỉ còn 15.670 đồng/lít, còn giá xăng RON 95 chỉ còn 16.270 đồng/lít.
Các chuyên gia vẫn tiếp tục đưa ra những dự báo khác nhau về giá xăng dầu 2015. Ảnh: Khampha.vn
Những tác động từ việc giảm giá xăng dầu đã khá rõ ràng đối với nền kinh tế và cuộc sống người dân thời gian qua. Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải đánh giá, xăng dầu là mặt hàng hết sức thiết yếu, nhạy cảm với nền kinh tế nói chung cũng như đời sống người dân Việt Nam.
Câu chuyện được và mất ảnh hưởng tới kinh tế Việt Nam như thế nào đang được Chính phủ, đại diện các bộ, ban ngành, các chuyên gia kinh tế và toàn xã hội hết sức quan tâm, đặc biệt là hoạt động khai thác, đầu tư đối với dầu thô; tác động giá dầu xuất khẩu đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam; tác động giá dầu giảm đến thu ngân sách Nhà nước năm 2015; ảnh hưởng giá dầu đến lạm phát CPI của Việt Nam.
Bộ trưởng Bộ kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh cho biết, khi Chính phủ trình kịch bản thu chi ngân sách để trình Quốc hội thông qua trong năm 2015, dự kiến trong dự toán này là xuất khẩu dầu thô ở mức 100 USD/thùng. Tuy nhiên, hiện nay giá dầu đang giảm dưới 60 USD/1 thùng, có thời điểm xuống dưới 50 USD/1 thùng.
Do đó, việc dự báo giá dầu thô thế giới trong năm 2015 theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh vẫn là "rất khó lường và không theo thị trường cung cầu".
Tổ công tác liên Bộ điều hành kinh tế vĩ mô đã đưa ra 3 kịch bản giá dầu trong năm 2015 dựa trên những đánh giá phân tích của các tổ chức kinh tế thế giới cũng như các chuyên gia kinh tế. Đó là 3 kịch bản ở 3 ngưỡng: khoảng 60 USD/1 thùng; khoảng 50 USD/1 thùng và khoảng 40 USD/1 thùng.
Trong khi đó, chuyên gia kinh tế TS. Nguyễn Minh Phong lại đưa ra một dự báo ở góc nhìn khá khác so với các kịch bản mà Tổ công tác liên Bộ điều hành kinh tế vĩ mô đưa ra.
Theo ông Nguyễn Minh Phong nêu quan điểm, đối với dự báo giá dầu trong năm 2015, không nên đặt vấn đề quá kỹ bởi theo nhận định của ông, không quá nửa năm nữa giá dầu sẽ tăng giá trở lại.
Ông Nguyễn Minh Phong phân tích: "Có hai lý do lớn là giá dầu thô thế giới hiện đã đúng với giá thực tế, giá đang cạnh tranh theo kiểu một mất một còn giữa hai nhóm nước khai thác theo kiểu cũ nên cả hai nhóm nước này đều chịu thiệt. Thứ hai là diễn biến giá dầu hiện nay gắn với cuộc khủng hoảng Ukraina. Khi cuộc khủng hoảng này được giải quyết thì giá dầu sẽ quay trở lại mức ít nhất là 70 USD/thùng - 80 USD/thùng, chứ không phải là mức giá như hiện nay".
Căn cứ vào thông báo về chi phí sản xuất của các nước cũng như từ ngành khai thác dầu khí của Việt Nam hiện đang xoay quanh ngưỡng 70 USD/thùng, các nước khác từ 30 USD/thùng - 70 USD/thùng nên giá bán 80 USD/thùng là bình thường. Bên cạnh đó, Nga cũng đặt mục tiêu là năm 2015 sẽ bán dầu thô với giá 80 USD/thùng tính từ giữa năm, ông Nguyễn Minh Phong cho hay.
Người dân chỉ được hưởng khi cước vận tải giảm
Theo Tổ công tác liên Bộ điều hành kinh tế vĩ mô, tác động đầu tiên của việc giá dầu giảm là tác động trực tiếp đến khai thác, xuất khẩu dầu mỏ. Nếu 60 USD/1 thùng thì sản xuất, xuất khẩu giảm nhưng không đáng kể, sẽ chỉ phải xem xét tiết giảm sản lượng tại các lô có giá sản xuất cao. Nếu 50 USD/1 thùng thì sẽ giảm khai thác nhiều hơn. Nếu ở mức 40 USD/1 thùng thì sẽ giảm 1,8 đến 2 triệu tấn dầu khai thác. Kế hoạch năm nay của Bộ Công Thương phải sản xuất và xuất khẩu 14,74 triệu tấn trong năm nay.
Nếu các kịch bản này diễn ra, Tổ công tác đánh giá, nếu giá dầu bình quân 50 USD/thùng - 60 USD/ 1 thùng thì không gây nhiều xáo trộn đến sản xuất và tiêu thụ dầu của Việt Nam. Mặc dù ảnh hưởng lĩnh vực khác nhưng không tác động nhiều lắm về mặt sản xuất. Giá xuống 40 USD/1 thùng sẽ có nhiều ảnh hưởng xáo trộn. Đồng thời ảnh hưởng cả đến những dự án mới đang dự kiến đầu tư.
Ở mặt tác động của việc giảm giá dầu với tăng trưởng kinh tế, nếu giá dầu thô là 60 USD/ 1 thùng, tăng trưởng kinh tế sẽ giảm 0,21 điểm phần trăm so với dự kiến. Nếu giá 50 USD/1 thùng thì giảm khai thác còn ở mức độ 14,4 triệu tấn, giảm tăng trưởng có khoảng 0,56 điểm phần trăm. Nếu giá dầu thô giảm mạnh còn 40 USD/1 thùng thì chỉ khai thác xuất khẩu khoảng 13,08 triệu tấn, tăng trưởng kinh tế sẽ giảm đến 1 điểm phần trăm. Khi đó tăng trưởng năm 2015 dự kiến là 6,2 % thì sẽ giảm chỉ còn 5,2%.
Theo TS. Nguyễn Minh Phong, chỉ có giá cước vận tải giảm thì người dân mới được hưởng lợi nhiều nhất từ việc giảm giá xăng dầu.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, Việt Nam không chỉ xuất khẩu dầu mỏ mà còn nhập khẩu xăng dầu thành phẩm với số lượng lớn hơn so với xuất khẩu.
Do đó, tác động của giá dầu theo Bộ trưởng Bùi Quang Vinh sẽ diễn ra ở hai chiều. Khi giá dầu thô giảm mạnh thì giá xăng dầu trong nước cũng giảm theo. Hai yếu tố quan trọng là giá đầu vào cho sản xuất hàng hóa giảm và giá vận tải giảm.
Cùng quan điểm này, TS Nguyễn Minh Phong nhận định, tác động của việc giảm giá xăng đến kinh tế nước ta năm 2015 chỉ có hai mặt: Một là giảm thu ngân sách nên áp lực về cân đối ngân sách tăng, giảm chi tiêu cho những nhiệm vụ của Nhà nước.
Thứ hai là khi giá dầu giảm, sản lượng giảm dẫn đến đối với ngành khai thác dầu thu nhập của mọi người trong ngành này kém hơn. Còn lại tất cả các tác động khác từ việc giá dầu giảm sẽ là những tác động tốt. Cụ thể, giá dầu giảm làm giảm chi phí, kích thích tiêu dùng đầu tư, các doanh nghiệp hoạt động tốt hơn. Kéo theo đó là những tác động tốt liên quan đến việc làm, an sinh xã hội, thu nhập của người lao động tốt hơn.
Nói cụ thể hơn về mặt tác động gần nhất tới đời sống người dân, ông Nguyễn Minh Phong cho rằng, tác động của giá dầu giảm chỉ thể hiện được tốt nhất với đời sống người dân khi chuyển hóa được qua giá cước vận tải. "Nếu giá cước vận tải không giảm thì những tác động trên chỉ là phân tích, không vào thực tế", ông Nguyễn Minh Phong nói.
