Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) vừa có văn bản gởi Thủ tướng Chính phủ về việc kiến nghị tạm đình chỉnh hoạt động trong thời gian 9 tháng đối với hai nhà máy đường ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) do gây ô nhiễm môi trường theo quy định của Nghị định 179/2013/NĐ-CP.
Theo Bộ này, kết quả thanh tra hồi đầu tháng 6-2014 cho thấy hai nhà máy đường Cà Mau và Trà Vinh đã hết thời hạn xử lý ô nhiễm triệt để (thời hạn được giao 2003 - 2006).
Quyết định 1788/QĐ-TTg ngày 1-10-2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt kế hoạch xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng đến năm 2020, cũng đã yêu cầu hai nhà máy đường này phải hoàn thành việc xử lý ô nhiễm trước ngày 30-6-2014.
Tuy nhiên, theo Bộ TN&MT, kết quả thanh tra cho thấy hai nhà máy này hầu như không thực hiện các biện pháp xử lý ô nhiễm. Trên cơ sở kết quả thanh tra, đoàn thanh tra thuộc Bộ TN&MT đã lập biên bản vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.
Theo đó, mỗi nhà máy bị phạt 230 triệu đồng đối với hành vi thực hiện không đúng nội dung yêu cầu, tiến độ xử lý môi trường. Bên cạnh đó đoàn thanh tra cũng đề xuất tạm đình chỉ hoạt động 9 tháng đối với hai nhà máy đường nêu trên.
Trong tháng 8-2014, UBND hai tỉnh Trà Vinh và Cà Mau đã có công văn gởi Bộ TN&MT đồng tình với quan điểm xử lý triệt để doanh nghiệp gây ô nhiễm nghiêm trọng trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên trong các công văn vừa nêu, UBND các tỉnh kiến nghị Bộ TN&MT xem xét gia hạn mốc thời hạn xử lý doanh nghiệp gây ô nhiễm đến cuối niên vụ sản xuất đường 2014 - 2015 của từng nhà máy.
Cụ thể, nhà máy đường Trà Vinh xin gia hạn đến cuối tháng 4-2015 và nhà máy đường Thới Bình (Cà Mau) đến cuối tháng 6-2015.
Theo UBND các tỉnh này, việc tạm đình chỉ hoạt động của hai nhà máy đường trong thời điểm chuẩn bị khởi động vụ mới sẽ tác động xấu đến sản xuất và đời sống của hơn 3.000 hộ nông dân trồng mía với khoảng 8.000 héc ta mía nguyên liệu tại hai vùng trồng mía thuộc Cà Mau và Trà Vinh do UBND tỉnh không thể tiêu thụ được mía cho nông dân. Song song đó, áp lực tạo việc làm cho lực lượng lao động ngành mía đường khi thất nghiệp và nhiều vấn đề xã hội khác phát sinh khó lường trước.
Song, Bộ TN&MT cho rằng các nhà máy đường gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng nêu trên đã quá hạn xử lý gần 8 năm, mới đây Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu hai nhà máy này phải hoàn thành xử lý ô nhiễm triệt để trước 30-6-2014.
Chính vì vậy, để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật và thực hiện đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng cũng như đảm bảo quyền lợi người trồng mía bị ảnh hưởng, Bộ TN&MT kiến nghị thủ tướng Chính phủ cho phép đình chỉ hoạt động 9 tháng đối với hai nhà máy đường này, đồng thời giao UBND các tỉnh Cà Mau, Trà Vinh có biện pháp xử lý, thu mua mía cho nông dân.
Trước tình thế như vậy, ông Nguyễn Thành Long, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam, cho rằng nếu Chính phủ thuận với đề xuất của Bộ TN&MT khó khăn lớn lại giáng xuống ngành mía đường ĐBSCL. Khi hai nhà máy bị đình chỉ hoạt động, theo ông Long, hiệp hội không thể ràng buộc mà chỉ có thể kêu gọi các nhà máy còn lại trong vùng thay đổi lịch hoạt động để cùng nhau chia sẻ vùng nguyên liệu mía sắp đến kỳ thu hoạch ở Trà Vinh và Cà Mau.
Tuy nhiên, ông Long lại cho rằng chi phí vận chuyển tăng lên khiến các nhà máy khác không mặn mà trong việc làm này bởi sẽ không mang lại hiệu quả cho họ. Giả sử như các tỉnh Cà Mau và Trà Vinh có phương án hỗ trợ vận chuyển thì các nhà máy cũng sẽ rất khó khăn trong việc điều chỉnh kế hoạch sản xuất, tiêu thụ đường trong lúc này.
Hơn nữa, cũng theo Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam, một doanh nghiệp khác sẽ không thể thay thế cho nhà máy đường Cà Mau hay Trà Vinh để thực hiện các hợp đồng đã ký kết, trong đó có nhiều khoản cam kết giữa nhà máy và nông dân trồng mía ngay từ đầu vụ xuống giống mía.
