Trong tuần vừa qua, thị trường chao đảo bởi thông tin về dự thảo điều chỉnh tỷ lệ cho vay đầu tư chứng khoán của các NHTM và chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam. Tâm lý bất an của các nhà đầu tư thể hiện rõ rệt ngay sau khi “tin đồn” được lan truyền ngay trong phiên giao dịch ngày 18/11.
Hai sàn đồng loạt mất điểm, đáng chú ý là lực giảm khá mạnh trên sàn HSX khi VNINDEX giảm 6,68 điểm, mất mốc 600 điểm. Điều này đã dấy lên quan ngại của nhà đầu tư về khả năng hạn mức cho vay đầu tư cổ phiếu đang có xu hướng bị siết chặt?
Trong ba ngày vừa qua, thông tư này đã làm tốn khá nhiều giấy mực của các trang báo chí cũng như thu hút tham luận của người đại diện các cơ quan quản lý liên quan. Nhìn chung, có hai điểm mới được xem là có tác động đến việc đầu tư cổ phiếu đáng lưu ý như sau:
Thứ nhất TT 36 quy định mức cấp tín dụng cho việc đầu tư cổ phiếu không được vượt quá 5% vốn điều lệ của các NHTM trong khi con số trong TT 13 là không quá 20%, nhưng tính chung cho đầu tư chứng khoán (tức gồm cả trái phiếu và cổ phiếu nói chung, trong đó, trái phiếu thường chiếu một tỷ trọng rất cao).
Đại diện NHNN đã đưa ra con số tính toán cho thấy mức cho vay đầu tư cổ phiếu của các NHTM hiện đang chiếm tỷ lệ khoảng 4% vốn điều lệ. Như vậy, con số 5% không có ý nghĩa siết chặt mà mang tính là định hướng. VDSC cũng cho rằng việc tách nhỏ các quy định giới hạn cho vay các tài sản có tính chất rủi ro khác nhau là một điểm tích cực trong nỗ lực giám sát thị trường của TT36.
Hình: Hoạt động đầu tư chéo giữa các doanh nghiệp
Bên cạnh đó, việc quy định trước con số 5% này cũng là một hồi chuông cảnh báo đối với một số hoạt động đầu tư chéo giữa các doanh nghiệp, tạo dòng lợi nhuận tài chính và có nguy cơ “thổi lại” bong bóng tài sản trên thị trường mà chúng ta đều có thể quan sát được trong thời gian gần đây. VDSC cho rằng điều này không hề thừa góp phần điều tiết dòng vốn rẻ vào sản xuất kinh doanh thay vì “nhà nhà đầu tư cổ phiếu, người người đầu tư cổ phiếu” như giai đoạn 2006 -2008.
Thứ hai các TCTD có tỷ lệ nợ xấu trên 3% không được phép cho vay đầu tư chứng khoán. Đây là thông tin mới được thị trường biết đến khi TT36 được công bố vào sáng nay. VDSC cho rằng thị trường hôm cuối tuần giảm chủ yếu do lo lắng ảnh hưởng của điểm mới này.
Hình: Thống kê tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng
Số liệu thống kê của VDSC cho thấy, hiện có khá nhiều ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu trên 3%, trong đó, VDSC chắc chắn rằng có một giá trị không nhỏ cho vay đầu tư cổ phiếu tại các ngân hàng trên. Trước quy định này, các ngân hàng trong diện “nợ xấu trên 3%” phải tích cực đưa ra giải pháp giảm nợ xấu (bằng xử lý ra khỏi bảng cân đối) hoặc tăng dư nợ tín dụng lên mạnh mẽ (có vẻ không khả thi) hoặc cuối cùng phải chấm dứt cho vay đầu tư cổ phiếu. Nếu trường hợp cuối là phổ biến, thị trường sẽ nhìn thấy nhiều giao dịch thỏa thuận lớn trong thời gian tới.
Đánh giá về điểm thứ hai này, VDSC cho rằng NHNN vừa thắt thêm một nút để cùng một lúc tác động đến 2 mục tiêu. Thứ nhất, các NHTM phải tích cực xử lý nợ xấu nếu muốn duy trì đầy đủ các nghiệp vụ; thứ hai là đảm bảo nỗ lực đưa lãi suất về mức thấp là để đưa dòng vốn vào sản xuất kinh doanh thay vì đầu cơ lòng vòng trên thị trường chứng khoán mà quá trình tăng giá gấp 2, gấp 3 tại một số cổ phiếu trong năm nay đã khiến “lòng tham” quay trở lại, quên mất bài học những năm 2007 – 2008 hay 2009 - 2010.
Với góc nhìn trên VDSC cho rằng trường phái đầu cơ, dùng margin cao có thể lo lắng và cần cẩn trọng hơn trong thời gian tới. Trong khi đó, hoạt động đầu tư đi cùng hiệu quả hoạt động và sự tăng trưởng bền vững của doanh nghiệp nên nhìn thông tư này dưới cái nhìn tích cực.
Đầu tư kết hợp margin không còn "hợp thời"?
Phiên cuối tuần trước phải nói là một phiên không vui đối với những nhà đầu tư dùng margin. Lệnh bán đổ ra thị trường ở hầu hết các mã cổ phiếu sau khi thông tư 36 được công bố. VNIndex vì thế giảm đến hơn 5 điểm và về lại mốc 588. Mặc dù tác động của thông tư 36 như được phân tích ở trên là có tác động đa chiều và thậm chí tích cực về ý nghĩa giám sát và định hướng thị trường, các chỉ số vẫn lao dốc mạnh.
Thông tin lan truyền về việc một số công ty chứng khoán lớn thông báo việc cắt giảm margin của các cổ phiếu nóng như FIT, KLF, FLC...khiến các mã này chứng kiến lực bán tháo mạnh vào đầu giờ chiều. Cụ thể, FLC đóng cửa giảm 2,3% sau phiên tăng trần với khối lượng khớp lệnh khủng ngày hôm trước (hơn 50 triệu cổ phiếu). Bên cạnh đó, 2 cổ phiếu còn lại trong diện cắt margin là KLF và FIT cũng có mức giảm tương ứng 2% và 1% với khối lượng lần lượt là hơn 19 triệu và 4 triệu cổ phiếu. Sự bi quan không chỉ ở các mã đầu cơ mà lan sang các cổ phiếu Blue-chips. Trong rổ này, có đến 23 mã giảm, điển hình như PVD (-3,3%), KDC (-5,5%). Nhóm này vẫn tiếp tục nằm trong danh sách bán mạnh của khối ngoại. VDSC giữ cái nhìn 2 chiều đối với thông tư 36 cũng như không quá bi quan đối với diễn biến thị trường phiên cuối tuần trước. VDSC cho rằng việc đầu tư kết hợp margin không "hợp thời" trong giai đoạn hiện tại. Nhà đầu tư chỉ nên tích lũy cổ phiếu tốt trong các phiên giảm sắp tới (nếu có) bằng tiền của chính mình.
