Thực phẩm, bánh kẹo, gia vị, bia… đang nằm trong tầm ngắm mua bán - sáp nhập (M&A) của các doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước. Hoạt động M&A trong ngành hàng tiêu dùng nhanh (Fast Moving Consumer Goods - FMCGs) sôi động hơn bao giờ hết.
Những thương vụ "khổng lồ"
Tỉ phú Thái Charoen Sirivadhanabhakdi vừa lên tiếng muốn mua lại một phần vốn trong Tổng công ty cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) sau khi Công ty Berli Jucker (BJC) của ông đã mua toàn bộ hệ thống kinh doanh Cash & Carry tại Việt Nam của Metro (Đức) vào tháng 8 rồi.
Nếu thương vụ mua lại Metro tốn đến 655 triệu euro (khoảng 879 triệu đô la Mỹ), thì để mua cổ phần Sabeco, có khả năng tỉ phú giàu thứ ba ở Thái này sẽ chi hàng tỉ đô la Mỹ. Theo The Wall Street Journal, hãng đồ uống Thai Beverage (ThaiBev) thuộc quyền kiểm soát của ông Charoen, mong muốn mua cổ phần trị giá 2 tỉ đô la Mỹ trong Sabeco.
Sabeco thuộc Bộ Công Thương sẽ thành lập một ban tái cơ cấu và bán 53% cổ phần cho một số nhà đầu tư chiến lược. Theo số liệu của hãng nghiên cứu Euromonitor, hiện Nhà nước nắm 89% cổ phần trong Sabeco và công ty này kiểm soát 46% thị trường bia Việt Nam trong năm 2013. ThaiBev "để mắt" tới Sabeco sau khi Fraser & Neave (F&N), một công ty bia khác của ông Charoen, thất bại trong nỗ lực mua lại một hãng bia của Myanmar.
Có được cổ phần trong Sabeco sẽ mở ra một thị trường mới nổi khác cho tỉ phú Charoen, người tích cực tiến hành các vụ mua lại với quy mô lớn trong những năm gần đây trong các lĩnh vực bất động sản và hàng tiêu dùng. Trong đó, phải kể tới vụ ông Charoen mua F&N với giá 11 tỉ đô la Mỹ vào năm 2011.
Trong khi đó, nhà sản xuất bánh kẹo lớn nhất Việt Nam, Công ty cổ phần Kinh Đô, dù luôn khẳng định mảng bánh kẹo là ngành hàng cốt lõi để phát triển, nhưng tuần trước đã ký thỏa thuận bán 80% cổ phần tại BKD - công ty tập trung sản xuất, kinh doanh mảng bánh kẹo của Kinh Đô - cho nhà sản xuất cùng ngành có trụ sở tại Mỹ là Mondelēz International.
Thương vụ có giá 370 triệu đô la Mỹ này tuy còn phải chờ sự phê duyệt của các cổ đông vào đầu tháng 12 tới, nhưng giới quan sát cho rằng việc này chỉ mang tính hợp thức hóa bởi Kinh Đô hiện đang nắm giữ gần như toàn bộ cổ phần của BKD, với tỷ lệ sở hữu lên đến 99,8%. Hai bên kỳ vọng thương vụ này sẽ hoàn tất vào quí 1 tới và sẽ trở thành khoản đầu tư lớn nhất trong ngành bánh kẹo trong nước từ trước đến nay.
Ngành hàng tiêu dùng là lĩnh vực chịu tác động thấp nhất bởi suy thoái kinh tế vì liên quan đến nhu cầu thiết yếu. Quan trọng hơn, các doanh nghiệp ngành hàng này nói chung đều có dòng tiền tốt.
Bên cạnh đó, việc Công ty cổ phần Hàng tiêu dùng Masan (Masan Consumer) dự kiến chi 357 tỉ đồng chào mua công khai 49% cổ phần của Công ty cổ phần Thực phẩm Cholimex (Cholimex Foods) - đơn vị có thị phần lớn về kinh doanh các loại tương cho thấy mảng gia vị, nước chấm cũng đang thu hút sự quan tâm của giới đầu tư.
Đơn vị trực tiếp mua là Masan Food, doanh nghiệp do Masan Consumer sở hữu 100%, đã chào mua công khai với giá 90.000 đồng/cổ phiếu. Giới đầu tư tính toán giá mua mà Masan Consumer đưa ra gấp hơn 21 lần lợi nhuận năm 2013 của Cholimex Foods (đạt 34 tỉ đồng). Hiện nay vốn nhà nước tại Cholimex Foods chỉ chiếm 40,7%. Cơ cấu vốn còn lại của Cholimex Foods còn có Nichirei Foods (Nhật Bản) - với 19%, Chứng khoán Bản Việt - với 14,6% và Bất động sản Bản Việt (VCSC) - 10% và các cổ đông khác chiếm 15,7%.
Tiềm năng thị trường lớn
Các chuyên gia phân tích, sở dĩ M&A trong ngành hàng tiêu dùng sôi động vì thị trường đang tạo thuận lợi cho cả phía cung lẫn cầu. Về thị trường, Việt Nam có dân số đông và trẻ, thu nhập trung bình ngày càng tăng và tạo ra một thị trường tiêu dùng có mức tăng trưởng tự nhiên ổn định. Việc xóa bỏ thuế quan trong khối ASEAN sẽ giúp Việt Nam trở thành một thị trường lớn hơn trên 600 triệu dân.
Ngành hàng tiêu dùng, đặc biệt ngay cả trong giai đoạn kinh tế suy thoái, là lĩnh vực chịu tác động thấp nhất bởi liên quan đến nhu cầu thiết yếu. Quan trọng hơn, các doanh nghiệp ngành hàng tiêu dùng nói chung đều có dòng tiền tốt. Đây là ngành có người tiêu dùng cuối cùng là khách hàng cá nhân. Do đó, dòng tiền không bị tắc hay bị rủi ro thất thu như một số ngành khác. Gần đây các quỹ cũng bắt đầu công bố hướng nguồn vốn đầu tư vào các doanh nghiệp trong ngành hàng tiêu dùng vì sau một giai đoạn giải ngân, đến nay việc đầu tư vào các công ty tiêu dùng đều cho kết quả kinh doanh khả quan và an toàn hơn những khu vực khác...
Quay lại việc Masan Consumer muốn mua 49% cổ phần Cholimex Foods, giới quan sát nhìn nhận thâu tóm được Cholimex Foods, Masan Consumer không chỉ nâng cao thị phần mà còn tận dụng được hệ thống phân phối của đối thủ chính - Cholimex Foods. Thay vì phải đối phó để cạnh tranh thì việc gom về "cùng đội" với mình giúp Masan Consumer mạnh hơn, giống như các thương vụ M&A trước - công ty này đã mua gồm 53% cổ phần của VinaCafé Biên Hòa (VCF), 40% cổ phần của Proconco (Cám Con cò) và 63,5% cổ phần của Nước khoáng Vĩnh Hảo.
Với việc ThaiBev muốn đầu tư vào Sabeco, giới đầu tư cho rằng không có gì lạ bởi Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường tiêu thụ bia lớn trên thế giới hiện nay và Sabeco được đánh giá là "miếng ngon" béo bở. Theo Bộ Công Thương, tính bình quân, doanh thu của ngành bia tăng bình quân trong giai đoạn 2009-2013 tới 19,8%.
Trước ThaiBev, hàng loạt nhà sản xuất bia lớn khác trên thế giới như Sab Miller, Kirin Brewery, Asahi Breweries, Asia Pacific Breweries…cũng mong muốn trở thành ứng cử viên trong danh sách đối tác chiến lược nước ngoài mua cổ phần của Sabeco.
Mối lương duyên của Sabeco và tỉ phú người Thái đã bắt đầu từ năm 2010 sau khi BJC - một trong năm công ty con dưới quyền tập đoàn TCC của gia đình tỉ phú Charoen thâm nhập vào thị trường bao bì Việt Nam. Từ năm 2010, BJC trở thành đối tác của Sabeco trong Công ty Bao bì thủy tinh Malaya Việt Nam.
Sản phẩm "lưng chừng" dành cho ai?
Theo lãnh đạo Kinh Đô, trong bối cảnh sức mua của toàn xã hội giảm, người tiêu dùng chỉ chi tiêu cho những hàng hóa thiết yếu. Bánh kẹo là thứ sản phẩm "lưng chừng", không nhất thiết phải sử dụng hàng ngày như gạo, thịt... Do đó, Kinh Đô đang tìm kiếm cơ hội đầu tư vào một số sản phẩm thiết yếu gồm mì gói, dầu ăn, cà phê, nước chấm…
Vậy vì sao Mondelēz lại đầu tư lớn vào mảng bánh kẹo Việt Nam? Ông Tim Cofer, Phó chủ tịch cấp cao và Chủ tịch khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Đông Âu, Trung Đông và châu Phi của Mondelēz International cho rằng khoản đầu tư lớn của Mondelēz vào Kinh Đô hoàn toàn phù hợp với chiến lược phát triển kinh doanh tại châu Á, cũng như tăng cường mảng kinh doanh thức ăn nhẹ cốt lõi của tập đoàn tại thị trường đang phát triển như Việt Nam.
Mondelēz đã hoạt động ở Việt Nam trong thời gian qua với các nhãn hiệu sản phẩm như bánh quy Oreo, Ritz, Tang hòa tan, nhưng quy mô hiện nay rất nhỏ. Ông Cofer cho rằng việc đầu tư vào Kinh Đô với một công ty có thị phần bánh kẹo lớn nhất Việt Nam sẽ nâng thị phần của Mondelēz ở Việt Nam.
Cùng với việc luôn giữ vị trí dẫn đầu trong ngành bánh kẹo (chiếm khoảng 30% thị phần, trong đó mặt hàng bánh trung thu với khoảng 75% thị phần), một yếu tố quan trọng khác để Mondelēz quyết định đầu tư vào Kinh Đô theo ông Cofer đó là việc Kinh Đô có hệ thống phân phối rất đa dạng với 300 nhà phân phối và hơn 200.000 điểm bán lẻ. Năm 2010, Kraft Foods thuộc Mondelēz chi 19,6 tỉ đô la Mỹ mua lại Cadbury, một tập đoàn bánh kẹo của Ấn Độ, giờ đây Kraft Foods chiếm đến 70% thị trường chocolate và 1,2 triệu cửa hàng bán lẻ tại Ấn Độ.
