Sáng 24/8, Uỷ ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã tổ chức Hội thảo vận hành thị trường chứng khoán phái sinh tại Việt Nam. Tham dự hội thảo có nhiều lãnh đạo thuộc UBCKNN, HNX và các chuyên gia đến từ nước ngoài.
Sự ra đời của TTCK phái sinh là sự thay đổi về chất của CK Việt Nam
Phát biểu tại hội thảo, TS. Nguyễn Thành Long, Phó Chủ tịch UBCKNN cho biết, cùng với sự phát triển và hội nhập ngày càng sâu rộng của nền kinh tế sau công cuộc đổi mới, thị trường tài chính non trẻ của Việt Nam trải qua những bước khởi đầu, đã vươn lên mạnh mẽ trong 15 năm gần đây để chứng tỏ vai trò ngày càng quan trọng đối với sự phát triển chung của kinh tế xã hội Việt Nam.
Với vai trò là cầu nối trực tiếp giữ người cần vốn và người có vốn, cả thị trường trái phiếu và thị trường cổ phiếu ngày càng mở rộng về quy mô, thu hút đông đảo của các tổ chức phát hành, nhà môi giới, các nhà đầu tư trong và ngoài nước, với hệ thống trổ chức ngày càng chuyên nghiệp và hướng tới chuẩn mực quốc tế.
Tính đến nay, trên thị trường chứng khoán đã có 892 mã cổ phiếu niêm yết trên 3 sàn giao dịch với tổng số vốn hoá lên tới 30% GDP, giá trị giao dịch hàng ngày trên 2.000 tỷ đồng.
Thị trường trái phiếu chính phủ cũng có bước phát triển vượt bậc trong 3 năm gần đây, với quy mô đạt 14%. GDP, thanh khoản thường xuyên đạt 2.000 tỷ đồng/phiên với sự tham của 25 thành viên đấu thầu và 54 thành viên giao dich là các định chế tài chính hàng đầu trong nước/
"Sự phát triển về lượng của thị trường trong một thời gian dài tất yếu đòi hỏi sự thay đổi về chất, mà sự ra đời của TTCK phái sinh chính là một giải pháp quan trọng. Từ những sản phẩm cơ bản với cấu trúc giản đơn, các nhà đầu tư đang có nhu cầu ngày càng lớn về công cụ phòng ngừa rủi ro cũng như mong muốn đa dạng hoá danh mục đầu tư với nhiều sản phẩm khác nhau”, ông Long cho hay.
Hội thảo sáng 24/8 về TTCK Phái sinh.
Đứng trước sự kì vọng đó của thị trường, ngày 5/5 vừa qua,Thủ tướng Chính Phủ đã kí quyết định ban hành Nghị định 42 về CK phái sinh và TTCK, đặt nền móng ban đầu cho sự ra đời và phát triển của TTCK phái sinh tại Việt Nam.
CK Phái sinh là nội dung quan trọng trong chiến lược phát triển TTCK đến năm 2020
Để chuẩn bị bước khởi đầu mới trong lĩnh vực mới mẻ này, TS. Nguyễn Sơn, UBCKNN cho biết phát triển TTCK Phái sinh là nội dung quan trọng trong Chiến lược phát triển TTCK đến năm 2020.
TTCK mới chỉ có các cổ phiếu, trái phiếu,…mà đang thiếu các công cụ tài chính phòng ngừa rủi ro và đòn bẩy lợi nhuận CK phái sinh.
Sự ra đời của TTCK phái sinh là quá trình phát triển tất yếu của TTCK nhưng hiện tại đang thiếu các quy định pháp lý. Một số CK phái sinh hiện nay đã ra đời nên cần phải có cơ chế quản lí.
Theo đó TS. Nguyễn Sơn cho rằng việc phát triển TTCK phái sinh cần phải có lộ trình và có sự quản lý của nhà nước đảm bảo khả năng quản lý và giám sát rủi ro.
Đối tượng áp dụng là các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài tham gia đầu tư CK phái sinh và hoạt động trên TTCK Việt Nam; tổ chức; cá nhân khác có liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh CKPS và thị trường CKPS.
Theo đó, điều kiện để kịnh doanh CK phái sinh phải được UBCKNN cấp phếp khi đáp ứng các điều kiện kinh doanh:
Thứ nhất, các tổ chức kinh doanh được cấp đầy đủ nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán theo quy định tại Luật CK.
Thứ hai, đáp ứng các điều kiện tài chính:
Tự doanh: Vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu từ 600 tỷ đồng trở lên
Môi giới: Vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu phải từ 800 tỷ đồng trở lên
Tư vấn: Có vốn chủ sở hữu, vốn điều lệ, không thấp hơn vốn pháp định.
Nếu đăng kí cả 3 hoạt động trên: vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu của CK phái sinh thì tổ chức đó phải đạt tối thiểu 800 tỷ đồng.
Ngoài ra, muốn kinh doanh CK phái sinh cần đáp ứng về kết quả kinh doanh, tỷ lệ vốn khả dụng, quy trình nghiệp vụ và tối thiểu 5 nhân viên cho mỗi hoạt động kinh doanh CK phái sinh…
Đặc biệt, các tổ chức này phải "không đang trong quá trình hợp nhất, sáp nhập, giải thể hoặc đang trong tình trạng kiểm soát, kiểm soát đặc biệt , tạm ngừng hoạt động”.
Về thị trường giao dịch CK phái sinh bao gồm: HĐ tương lai, HĐQC niêm yết; HĐ kỳ hạn, CK phái sinh niêm yết và thoả thuận khác dựa tên tài sản cơ sở là CK giao dịhc trên Sở GDCK.
CK phái sinh giao dịch trên thị trường CK phái sinh phải bao gồm các thông tin về tài sản cơ sở, và thông tin về CKPS phải bao gồm các thông tin về tài sản cơ sở, và thông tin về CK phái sinh như quy mô hợp đồng, phương thức giao dịch, gới hạn vị thế, mứckí quỹ, các loại giá thanh toán…
Tuỳ vào nhu cầu và điều kiện phát triển của, thị trường cổ phiếu quyết định việc niêm yết các CK phái sinh dự tên các tài sản cơ sở không phải là CK.
Nói về xu thế của TTCK Phái sinh Việt Nam, TS. Cấn Văn Lực, Hàm Phó TGĐ BIDV khẳng định phát triển TTCK phái sinh phải theo lộ trình, không đưa ồ ạt cùng một lúc. Từ các sản phẩm phái sinh đơn giản trước đến các sản phẩm phức tạp hơn sau. Lộ trình phụ thuộc vào trình độ của các thành viên tham gia thị trường, nền tảng công nghệ, thanh toán, và nhu cầu của thị trường…
TS. Cấn Văn Lực:
Mặt trái của thị trường phái sinh Việt Nam
Công cụ đầu cơ thao túng thị trường: dễ xảy ra tại những thị trường đang ở giai đoạn đầu phát triển, khuôn khổ pháp lý chưa được hoàn thiện.
Rủi ro tín dụng: Biến động mạnh trong giá cả tài sản có cơ sở có thể khiến các định chế tài chính rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán, có thể sẽ lan toả sang hệ thống các ngân hàng thương mại và toàn bộ nền kinh tế.
Rủi ro lớn cho nhà đầu tư thiếu hiểu biết, kinh nghiệp: Các công cụ phái sinh một mặt giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro, cố định chi phí tài chính nhưng mặt khác làm giảm đi các khoản lãi tiềm năng nếu nhà đầu tư không nhận định đúng về diễn biến thị trường.
Công cụ để làm sai lệch thông tin trên báo cáo tài chính: Các doanh nghiệp có thể thực hiện mọi thay đổi trạng thái, quy mô, thời gian và không gian của các giao dịch phái sinh nhằm mục đích "bóp méo thông tin trên báo cáo tài chính để trục lợi trong ngắn hạn.
