Tuy nhiên, điều đáng nói, đây chỉ là một trong rất nhiều trường hợp DN gặp khó khăn, thiệt hại từ những bất cập còn tồn tại ở thủ tục thông quan hàng hóa.
Tại 02 Hội nghị đối thoại với 120 DN XNK ở Đồng Nai do VCCI Tp.HCM phối hợp Sở Công thương Đồng Nai tổ chức vừa qua, các DN đã nêu hàng loạt khó khăn trong quá trình làm thủ tục hải quan. Nhiều DN kiến nghị thủ tục hành chính hải quan, thuế, cấp chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O), hàng hóa linh kiện nội bộ, nhập trang thiết bị đã qua sử dụng… và đề nghị mở rộng diện DN được hưởng ưu tiên của hải quan trong quá trình làm thủ tục xuất nhập khẩu, đẩy nhanh quá trình thông quan hàng hóa, đưa vật tư vào sản xuất kinh doanh kịp thời.
Muôn kiểu... vướng
Đại diện Cty TNHH Hyosung VN, chuyên về dệt nhuộm ở KCN Nhơn Trạch, Đồng Nai cho biết, việc thường xuyên sai lệch về số lượng cân nặng của hàng hóa xuất khẩu giữa DN và hải quan sân bay đã gây nên rắc rối trên tờ khai hải quan. Nhiều chuyến hàng khi cân ở DN là 10 thì sân bay là 9 hoặc ngược lại, có lô hàng bị ách lại không xuất được, trong khi lại chưa có văn bản nào hướng dẫn về việc này. Mặt khác, khi giám định hàng hóa còn xảy ra các kết quả khác nhau cho cùng một loại hàng hóa và nhà nhập khẩu…
Một DN khác nêu bức xúc, DN chấp hành rất tốt pháp luật nhưng gần đây hàng hóa liên tục bị áp luồng đỏ, phải kiểm tra thực tế hàng hóa, gây mất thời gian, tốn kém cho DN. Khi hàng ra đến cảng, cán bộ hải quan nói trời tối không đọc được giấy tờ, rồi cần phải có xác nhận của Chi cục Hải quan nơi thông quan. Lúc gọi điện về chi cục thì không liên lạc được và lô hàng bị rớt. DN này cho biết thêm, nhiều khi kiểm tra hàng hóa, cán bộ hải quan yêu cầu xuất trình cả giấy phép lao động của chuyên gia nước ngoài trong khi điều này nằm ngoài chức năng của hải quan.
Ở trường hợp khác, Cty Kuo Yuen Industrial Vietnam Ltd từng gặp phải tình trạng thực hiện thông tư không đồng nhất giữa các Chi cục Hải quan, bởi khi thông tư mới ban hành, nội dung thông tư thể hiện chung nên mỗi chi cục, mỗi nơi có cách hiểu khác nhau. Do đó khi áp dụng khiến DN khá bối rối và mất nhiều thời gian. Do đó, DN này đề xuất khi cơ quan quản lý Nhà nước ban hành thông tư hay văn bản mới về thủ tục hải quan, cơ quan Hải quan cần thông báo, hướng dẫn bằng văn bản trước ngày thông tư có hiệu lực cho các đơn vị trực thuộc và DN.
Với Cty Điện tử Samsung Vina, trước tình trạng bị dừng làm thủ tục hải quan và bị cưỡng chế do nợ thuế quá hạn 90 ngày trên hệ thống hải quan do thống mạng hải quan thường xảy ra lỗi, đại diện của Samsung Vina kiến nghị cơ quan hải quan phải can thiệp hệ thống ngay trong ngày hoặc có giải pháp để DN có thể thông quan hàng hóa.
DN cần chủ động cập nhật các quy định
Trước hàng loạt ý kiến của DN, đại diện Cục Hải quan Đồng Nai đã ghi nhận, giải đáp thỏa đáng, đồng thời khẳng định, trong thời gian qua phía hải quan đã hết sức nỗ lực nhằm hỗ trợ DN nhưng vẫn còn có những rào cản từ quy định của Luật nên khó làm đơn giản hơn. Đề nghị DN khi gặp các vướng mắc cần liên hệ ngay qua đường dây nóng, lãnh đạo cục sẽ có cách giải quyết.
Tuy nhiên, đại diện cục Hải quan cũng cho biết, trên thực tế, những vướng mắc phát sinh nhiều khi lại xuất phát từ việc chính bản thân các DN cũng không cập nhật kịp hoặc thiếu hiểu biết về những văn bản hành chính mới ban hành, và có lúc hai bên hiểu khác nhau về việc vận dụng luật. Theo ông Huỳnh Thanh Bình - Phó cục trưởng Cục Hải quan Đồng Nai: "từ trước đến nay, mỗi khi có thông tư mới được ban hành, trên website của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan và Cục Hải quan Đồng Nai đều có thông báo, đăng tải nội dung của thông tư mới. Ngoài ra, Cục Hải quan Đồng Nai cũng thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn triển khai văn bản, thông tư mới cho cả công chức hải quan và DN. Do đó, DN cần chủ động tra cứu các văn bản mới có liên quan đến hoạt động của mình để cập nhật được các quy định mới. Mặt khác, Cục hải quan sẽ tiếp tục nghiên cứu giảm thời gian thông quan hàng hoá; tiếp tục hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho DN thông qua đối thoại trực tiếp hoặc các kênh khác".
Ông Bình khẳng định thêm, những vướng mắc đã được hướng dẫn sẽ được cập nhật thường xuyên bằng văn bản và thông tin rộng rãi trên website của cục, Tổng cục HQ để DN thuận tiện theo dõi, cập nhật. Nếu xảy ra tình trạng đã có hướng dẫn nhưng vẫn vướng thì cán bộ tiếp nhận hồ sơ sẽ bị xem xét trách nhiệm cá nhân.
Đứng ở góc độ của các DN xuất nhập khẩu, ông Nguyễn Ngọc Tuấn - Phó chủ tịch Hiệp hội XNK Đồng Nai cho rằng: "Một trong số nguyên nhân khiến nhiều DN, đặc biệt là DNNVV (thường không có bộ phận pháp lý) gặp vướng mắc khi làm thủ tục thông quan là do nhân viên XNK của DN chưa tìm hiểu kỹ hoặc có khi chưa đủ tầm để đảm đương công việc. Tôi tham dự nhiều hội thảo hướng dẫn các nghị định mới của Hải quan và quan sát thấy đa số các chủ DN vắng mặt và chỉ cử nhân viên đi dự. Thậm chí nhiều người chỉ dự nửa chừng rồi về nên không thể nắm hết nội dung. Theo tôi, các DN nên tính đến việc sử dụng dịch vụ của các đại lý hải quan để đảm bảo hiệu quả tốt hơn. Mặt khác, nhà nước cần tạo điều kiện thuận lợi hơn để các đại lý hải quan được thành lập nhiều hơn".
Ghi nhận ý kiến phản ánh của các DN, PGĐ VCCI Chi nhánh Tp.HCM Trần Ngọc Liêm nhấn mạnh: "Cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động vừa là yêu cầu thực tế, vừa phù hợp với tiến trình hội nhập và phát triển của nền kinh tế. Hiện nay, thời gian khai báo hải quan đã được cải tiến và rút ngắn nhiều so với trước đây. Tuy nhiên, trên thực tế một bộ hồ sơ hải quan đầy đủ chỉ cần 3 giây sẽ được thông quan, nhưng do thiếu đồng bộ trong hệ thống nên hàng hóa vẫn bị chậm do phải kiểm tra, bổ sung chứng từ… VCCI đã tổ chức nhiều hội nghị đối thoại tại các địa phương phía Nam như Lâm Đồng, Đồng Nai, TP.HCM… Sau đó, VCCI sẽ tổ chức hội nghị đối thoại chung với ngành hải quan để cùng tìm ra giải pháp hạn chế khó khăn phát sinh".
