Để triển khai các giải pháp nâng cao thanh khoản cho thị trường chứng khoán, từng bước phù hợp với thông lệ quốc tế, UBCKNN đã dự thảo Thông tư thay thế Thông tư 74/2011/TT-BTC ngày 1/6/2011 hướng dẫn về giao dịch chứng khoán.
Một trong các điểm mới đáng chú ý của Thông tư này so với Thông tư 74/2011 liên quan đến hình thức giao dịch mới: Giao dịch trong ngày.
Giao dịch trong ngày như thế nào?
Giao dịch trong ngày được định nghĩa là giao dịch theo phương thức thanh toán thông thường. Sau khi đã mua hoặc bán thì nhà đầu tư có trách nhiệm bán, hoặc mua một lượng chứng khoán tương đương để bù trừ cho giao dịch đã thực hiện trước đó trong cùng ngày.
Điều 11 điểm 5 Thông tư này đã nêu chi tiết: Giao dịch trong ngày được thực hiện thông qua việc nhà đầu tư bán số chứng khoán đã mua từ lệnh mua đã được thực hiện trước đó cùng ngày giao dịch (mua trước – bán sau); hoặc nhà đầu tư mua thêm chứng khoán để bù lại số chứng khoán đã bán trước đó (bán trước - mua sau).
Như vậy, NĐT không thể thực hiện được Giao dịch này mà không có "sự hỗ trợ" của CTCK.
Cụ thể, khi NĐT mua trước, mặc dù cổ phiếu chưa về nhưng NĐT được vay cổ phiếu từ CTCK để bán ngay cổ phiếu đó vào T+0.
Khi NĐT bán trước, mặc dù tiền chưa về nhưng NĐT được vay tiền từ CTCK để mua ngay cùng cổ phiếu đó thời điểm T+0. Điều này tương tự hình thức ứng trước tiền bán mà một số CTCK đã áp dụng, điểm khác là NĐT chỉ mua cùng loại cổ phiếu đã bán.
Công ty chứng khoán và nhà đầu tư sẽ chỉ thanh toán dựa trên phần chênh lệch giá sau khi bù trừ các giao dịch đối ứng.
Liên quan đến việc giao dịch 1 loại cổ phiếu, Thông tư mới đã có thay đổi. NĐT không được đồng thời đặt lệnh mua và bán một loại chứng khoán trong cùng một đợt ATO/ ATC trên cùng một tài khoản hoặc các tài khoản khác nhau mà nhà đầu tư đứng tên sở hữu thay vì trong từng lần khớp lệnh (theo Thông tư 74).
Điều này cũng có nghĩa, NĐT có thể giao dịch 1 loại cổ phiếu trong cùng một lần khớp lệnh trong phiên khớp lệnh liên tục!
Nguyên tắc Giao dịch trong ngày
Thứ nhất, về phương thức giao dịch, NĐT chỉ được thực hiện trong phiên khớp lệnh liên tục, không giao dịch phiên khớp lệnh định kỳ ATO/ATC và không thực hiện giao dịch thỏa thuận và lô lẻ.
Thứ hai, về cổ phiếu được giao dịch, NĐT chỉ được giao dịch trong ngày cổ phiếu thuộc VN30, HNX30 và chứng chỉ các quỹ đầu tư niêm yết.
Thứ ba, số chứng khoán bán không được nhiều hơn lượng đã mua, bao gồm: chứng khoán đã có trên tài khoản của nhà đầu tư, chứng khoán chờ về và chứng khoán vừa mua trong cùng ngày.
Giá trị giao dịch mua (hoặc bán) trong ngày mỗi khách hàng không được vượt quá hạn mức do CTCK xác định theo hướng dẫn của UBCKNN.
Thứ tư, đối với CTCK, trước khi cung cấp dịch vụ này, CTCK có trách nhiệm thông báo cho Sở GDCK và TTLKCK mã số tài khoản giao dịch của khách hàng.
Sau mỗi ngày giao dịch, CTCK có trách nhiệm thực hiện việc bù trừ ròng các giao dịch. CTCK hoàn toàn chịu trách nhiệm xử lý và có nghĩa vụ thanh toán tiền, chuyển giao chứng khoán... và có quyền yêu cầu khách hàng ký quỹ tiền hoặc chứng khoán trước khi cho phép khách hàng thực hiện các giao dịch trong ngày.
Ai sẽ được tham gia Giao dịch trong ngày?
Hình thức giao dịch mới này không được áp dụng cho mọi thành viên thị trường. Chỉ một số CTCK mới đủ điều kiện cung cấp dịch vụ này. Các nhà đầu tư muốn sử dụng dịch vụ cần ký kết các hợp đồng với CTCK và cả các NHTM .
CTCK cho NĐT vay chứng khoán để... hỗ trợ thanh toán
Để thực hiện Giao dịch trong ngày, CTCK sẽ có những hình thức hỗ trợ cho NĐT vay chứng khoán, đây là điều chưa được quy định trước đây.
Điều 15 của Thông tư mới quy định về Hỗ trợ thanh toán. Theo đó, trong trường hợp nhà đầu tư không có đủ số chứng khoán để chuyển giao cho các lệnh bán đã được khớp.
Cụ thể, vào ngày giao dịch (T+0), CTCK có trách nhiệm cho nhà đầu tư vay lượng chứng khoán còn thiếu. Có ba nguồn chứng khoán cho vay gồm: tự doanh của CTCK, vay từ các thành viên khác, từ các nhà đầu tư khác phù hợp với quy định của pháp luật.
| Giao dịch mua bắt buộc (buy-in) hay bán bắt buộc (sell-out) là việc công ty chứng khoán, khách hàng buộc phải mua vào hoặc bán ra một số lượng chứng khoán nhất định theo phương thức giao dịch thỏa thuận và được thanh toán và chuyển giao ngay trong ngày giao dịch. |
Vào T+1, nếu NĐT tiếp tục không có đủ số chứng khoán, CTCK có trách nhiệm yết giá để thực hiện các giao dịch mua bán bắt buộc. Mức giá giao dịch mua bán bắt buộc được điều chỉnh tăng tùy thuộc vào thời gian yết giá theo quy chế của Sở.
Ngày thanh toán T+2, nếu nhà đầu tư tiếp tục không có đủ số chứng khoán, CTCK phải thực hiện các lệnh vay chứng khoán trên hệ thống của TTLKCK.
Hoạt động giao dịch trong ngày dưới hình thức bán trước mua sau và hoạt động vay chứng khoán để hỗ trợ thanh toán không được phép thực hiện trong khoảng thời gian 5 ngày trước ngày giao dịch cuối cùng để thực hiện quyền cổ đông như họp ĐHĐCĐ, trả cổ tức, phát hành cổ phiếu...
Bản Thông tư này hiện chỉ là dự thảo. Để hoàn chỉnh dự thảo Thông tư, UBCKNN đã đăng tải nội dung Dự thảo Thông tư thay thế Thông tư 74/2011/TT-BTC để lấy ý kiến các thành viên thị trường. Cùng ngày, UBCKNN cũng đã đăng tải nội dung Dự thảo mới của UBCK rút thời gian thanh toán từ T+3 xuống T+2
Chi tiết Dự thảo sửa đổi Thông tư 74/2011 về giao dịch chứng khoán
