Thao túng chứng khoán phải xử lý hình sự
Cụ thể, Bộ Tài chính đề xuất trong dự thảo Bộ luật hình sự sửa đổi cần sửa đổi, bổ sung một số mức phạt tăng nặng ở một số tội danh như: Trốn thuế, Công bố thông tin sai lệch trong hoạt động chứng khoán, thao túng giá thị trường chứng khoán...
Chẳng hạn như: Người nào trốn thuế với số tiền từ 150 triệu đồng đến dưới 450 triệu đồng hoặc dưới 150 triệu đồng thì bị phạt tiền từ 2 đến 5 lần số tiền trốn thuế hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm. Phạm tội trốn thuế với số tiền từ 450 triệu đồng đến dưới 900 triệu hoặc tái phạm về tội này thì bị phạt tiền từ 2 đến 5 lần số tiền trốn thuế hoặc bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Với trường hợp trốn thuế từ 900 triệu đồng trở lên hoặc trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng khác thì phạt tiền từ 3 đến 5 lần số tiền trốn thuế hoặc phạt tù mức cao nhất 7 năm.
Ngoài ra, theo Bộ Tài chính để phù hợp với đặc thù của hoạt động chứng khoán, đảm bảo minh bạch của pháp luật và phù hợp với định hướng giảm hình phạt tù với tội kinh tế, Bộ đề xuất sửa quy định theo hướng người nào có hành vi cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc sai sự thật trong hoạt động chào bán, niêm yết, giao dịch, hoạt động kinh doanh chứng khoán, tổ chức thị trường, đăng ký, lưu ký, bù trừ hoặc thanh toán chứng khoán gây hậu quả nghiêm trọng thì bị phạt tiền từ 100 triệu đến 500 triệu đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 2 năm.
Tương tự, đối với tội thao túng giá thị trường chứng khoán do hành vi phạm tội có bản chất nguy hiểm cho an ninh, an toàn của thị trường nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng nên theo kinh nghiệm của quốc tế chỉ cần thực hiện hành vi là đủ dấu hiệu để truy cứu trách nhiệm hình sự mà không cần phải xem xét đến hậu quả của hành vi và mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả.
Khó khăn ngăn chặn vi phạm
Theo Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) Vũ Bằng, trong bối cảnh thị trường có nhiều khó khăn và tiềm ẩn nhiều vấn đề phức tạp phát sinh, do vậy công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra đối với các tổ chức, cá nhân tham gia thị trường đã hết sức được chú trọng triển khai, phối hợp chặt chẽ, đặc biệt là với cơ quan Công an. Theo đó, các hành vi vi phạm pháp luật trên thị trường chứng khoán đã được xử lý nghiêm, kịp thời và được công bố công khai.
Trong năm 2014, UBCKNN đã tổ chức 14 đoàn thanh tra và 47 đoàn kiểm tra đối với các công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, công ty đại chúng, và các trường hợp thao túng giá chứng khoán. UBCKNN đã ban hành 121 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với các tổ chức và cá nhân, với tổng số tiền phạt lên tới hơn 10 tỷ đồng, trong đó, 50 trường hợp là vi phạm của tổ chức chào bán chứng khoán ra công chúng, công ty đại chúng; 2 trường hợp vi phạm giao dịch nội bộ, thao túng; 33 trường hợp vi phạm của cổ đông lớn, cổ đông nội bộ, người có liên quan; 21 trường hợp vi phạm của công ty chứng khoán; 12 trường hợp vi phạm của công ty quản lý quỹ ; 3 trường hợp vi phạm của nhân viên tổ chức kinh doanh chứng khoán.
Tuy nhiên, theo đánh giá của UBCKNN, các vi phạm trên thị trường ngày càng tinh vi, phức tạp, khó phát hiện và xử lý. Việc giám sát, phát hiện, kiểm tra và đặc biệt là chứng minh hành vi vi phạm gặp khó khăn, nhất là trong việc xác định mối quan hệ giữa các đối tượng nghi vấn do các đối tượng có thể sử dụng phương thức thông qua nhiều tài khoản dưới nhiều tên khác nhau và sử dụng giao dịch trực tuyến mà không cần phải thực hiện ủy quyền.
Đối với giao dịch nội bộ thường tập trung chủ yếu vào nhóm cổ đông nội bộ, người có liên quan. Tuy nhiên, giao dịch nội bộ không chỉ giới hạn ở cổ đông nội bộ, người liên quan mà có thể gồm những nhà đầu tư có thể nắm bắt thông tin nội bộ trước khi nó được công bố ra thị trường.
Việc xác định những đối tượng trên rất rộng, khó chứng minh mối liên hệ giữa các đối tượng này và các cổ đông nội bộ, người có liên quan.
Trong khi đó quy định về thẩm quyền của UBCKNN trong công tác thanh tra, giám sát hiện nay còn hạn chế, khác với UBCK các nước. Trong thực tế, UBCKNN Việt Nam không có khả năng thu thập thông tin về tài khoản và giao dịch ngân hàng; không có quyền tiếp cận điện thoại, thư tín điện tử. Do vậy, UBCKNN gặp nhiều khó khăn trong công tác xác minh, xử lý các vụ việc giao dịch nội gián và thao túng thị trường trong thời gian qua.
