Bài phân tích mở đầu bằng việc giới thiệu khái quát tình hình thị trường trong năm 2014, cho biết thị trường chứng khoán Việt Nam đã chạm đỉnh vào đầu năm 2014 và bắt đầu giảm do sự bán tháo từ tháng 5/2014 do ảnh hưởng từ sự kiện biển Đông.
Theo bà Hoàng Việt Phương, thị trường thế giới cũng đang bị bán tháo do sự giảm giá của dầu thô và khí đốt, theo đó cũng ảnh hưởng đến các cổ phiếu ngành dầu khí của Việt Nam, vốn chiếm tỷ trọng lớn trong các chỉ số chứng khoán.
Câu hỏi đặt ra là liệu đây có phải là sự khởi đầu của một chu kỳ đi xuống hay là chỉ là sự điều chỉnh trong một đợt tăng giá?
Với những số liệu nghiên cứu của mình, bà Phương cho rằng tình hình hiện nay là cơ hội chín muồi cho việc mua vào.
“Chúng tôi nhận thấy tình hình kinh tế vĩ mô đang được cải thiện. Chính phủ tin tưởng rằng tăng trưởng kinh tế có thể sẽ đạt trên 5,8% và lạm phát có thể dưới 3% trong cả năm 2014, mức thấp nhất trong lịch sử. Kế hoạch kinh tế năm 2015 cũng đặt ra chỉ tiêu tăng trưởng: GDP tăng 6,2%, chỉ số CPI khoảng 5%, tăng trưởng xuất khẩu đạt 10%, với mức thâm hụt thương mại được giới hạn ở mức 5% xuất khẩu,” bà Phương viết trong bài phân tích.
Bà cho rằng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục là trụ cột chính cho sự tăng trưởng kinh tế (Việt Nam đã trở thành một trung tâm sản xuất của nhiều tập đoàn như Samsung, LG, Intel, Microsoft và Bridgestone).
“Chúng tôi tin rằng kế hoạch dự kiến cho năm 2015 là có thể đạt được,” bà đánh giá.
Một điều quan trọng cần lưu ý là giá dầu giảm trong ngắn hạn có thể gây tổn hại cho ngành dầu khí Việt Nam, nhưng trong dài hạn nó sẽ giúp thúc đẩy sức tiêu dùng – vốn chiếm 70% GDP của Việt Nam trong 5 năm qua. Ngoài ra, vì Việt Nam là quốc gia xuất khẩu dầu thô nhưng lại nhập khẩu xăng nên những tác động của giá dầu lên nền kinh tế là không đáng kể.
“Với tình hình kinh tế vĩ mô được cải thiện, chúng tôi dự đoán xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam năm 2015 sẽ được nâng lên sau việc nâng bậc xếp hạng gần đây của Moody’s và Fitch, cộng với việc sẽ có thêm các đợt phát hành thêm trái phiếu Chính phủ bằng USD sau khi đợt phát hành thành công 1 tỷ USD trái phiếu kỳ hạn 10 năm với lãi suất 4,8% cuối tháng 11 vừa qua,” bà Phương nói trong bài phân tích.
Việc tái cơ cấu nền kinh tế được khởi động vào cuối năm 2011 đã có những dấu hiệu đạt được thành quả sau khi gặp phải nhiều khó khăn trong giai đoạn đầu.
Trong quá khứ, Chính phủ Việt Nam chỉ tập trung cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) vừa và nhỏ, và dù số lượng các DNNN đã giảm từ 1.406 cuối năm 2009 xuống 857 vào tháng 9/2014, nhưng đóng góp của các DNNN này cho GDP là không đáng kể (từ 34,7% năm 2009 xuống 32,2% năm 2013).
Từ đầu năm 2014, các DNNN lớn bắt đầu được IPO như Viglacera, Vinatex và Vietnam Airlines.
Bà Phương cho rằng cùng với yêu cầu thoái vốn ngoài ngành và cho phép bán các tài sản dưới giá trị sổ sách, việc cải cách các DNNN sẽ tiếp tục có tiến triển.
Cùng với việc cải cách DNNN, cải cách hệ thống ngân hàng cũng cho thấy những cải tiến đáng kể. Tỷ lệ nợ xấu đã giảm xuống 3,88% vào tháng 9/2014 (cuối tháng 6/2014: 4,17%; tháng 7/2014: 4,11%; tháng 8/2014: 3,9%). Trong khi đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) dự đoán tỷ lệ nợ xấu thực tế có thể ở mức 5,4% vào cuối tháng 9/2014 và có thể sẽ giảm xuống 3,7-4,2% vào cuối năm, trong khi con số này đứng ở mức 17% vào tháng 9/2012.
Nguyên nhân đằng sau việc tỷ lệ nợ xấu giảm đáng kể là do chính sách dự phòng tích cực của các ngân hàng trong 2-3 năm qua, việc ra đời Công ty Quản lý Tài sản Việt nam (VAMC), việc ban hành Thông tư 36/2014.
VAMC đã mua khoảng 2,82 tỷ USD trong năm 2014, gần đạt được mục tiêu là 3,28 tỷ USD. Cộng với số tiền VAMC đã mua trong năm 2013, tổng giá trị các khoản nợ xấu bán cho VAMC là 4,46 tỷ USD. Bên cạnh đó, VAMC đã bán được 164,3 triệu USD nợ xấu năm 2014, vượt chỉ tiêu 117,4 triệu USD.
NHNN đã ban hành Thông tư 36/2014/TT-NHNN ngày 20/11/2014 để giải quyết vấn đề thực hiện quản lý rủi ro tại các tổ chức tín dụng. Nhiều quy định mới đã được đưa ra, bao gồm việc hạn chế ảnh hưởng của các nhóm lợi ích, tránh sở hữu chéo trong ngành ngân hàng, việc cho vay giữa nhiều bên liên quan (với những định nghĩa rõ ràng về các bên liên quan), hạn chế rủi ro đối với cho vay chứng khoán (không chỉ cổ phiếu mà cả trái phiếu phát hành bởi các công ty chưa niêm yết). Việc áp dụng Quy định Basel II trong hệ thống ngân hàng cũng được đưa ra, với tỷ lệ tính toán LCR là 30 ngày chứ không phải 7 ngày như trong thông tư trước đó. Mặt khác, Thông tư mới nới lỏng định lượng các khoản tín dụng trung và dài hạn sử dụng nguồn vốn ngắn hạn từ 30% lên 60%, đồng thời giảm tỷ lệ rủi ro đối với các khoản cho vay liên quan đến chứng khoán và bất động sản từ 250% xuống 150%. Thông tư mới này có thể tác động đáng kể đến cổ phiếu ngân hàng cũng như cho vay ký quỹ trong thời gian tới. Giai đoạn chuyển tiếp được áp dụng kể từ ngày 1/2/2015, rất gần với thời hạn cuối cho việc thực hiện Thông tư 09 về phân loại nợ (Tháng 3/2015).
Về thị trường bất động sản, luật mới về nhà ở, có hiệu lực từ ngày 1/7/2015, sẽ giúp thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài vào thị trường bất động sản trong điều kiện giá bất động sản tại Việt Nam ngày càng trở nên hợp lý sau giai đoạn điều chỉnh kéo dài. Luật này thay thế cho chương trình thí điểm về việc sở hữu nhà ở của người nước ngoài, hết hạn vào tháng 12/2013.
Thị trường chứng khoán đã tăng trưởng với mô hình tương tự, với vốn hóa thị trường tăng lên 55 tỷ USD với mức giao dịch 125 triệu USD/ngày cho cả 2 sàn thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội. Hai sàn này có thể được sát nhập trong năm 2015.
Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài đối với cổ phiếu niêm yết là khoảng 21%-22% và chính phủ vẫn đang tìm cách để tăng tỷ lệ sở hữu của họ thông qua các phương pháp khác nhau, từ trực tiếp mở rộng giới hạn hiện tại trong ngành phi ngân hàng từ mức 49% lên 60% hoặc 100%, hoặc tùy thuộc vào lĩnh vực đầu tư, hoặc đưa ra quyền đầu tư cổ phiếu không có quyền biểu quyết.
Về tình hình vi mô, lợi nhuận hoạt động kinh doanh và lợi nhuận ròng của 65 công ty trong nghiên cứu của SSI Research chiếm hơn 90% tổng vốn hóa thị trường, dự kiến sẽ tăng 8,4% và 5,6% vào năm 2015 và điều này sẽ hỗ trợ tích cực cho thị trường chứng khoán trong năm tới.
Cần lưu ý rằng các hoạt động M&A và thanh lý tài sản đã tiến bộ đáng kể trong năm 2014 và 2015, đóng góp một phần đáng kể trong thu nhập của một số công ty niêm yết.
Với việc hạ đánh giá đối với các cổ phiếu ngành dầu khí và ngành ngân hàng, thì việc tăng điểm của VNIndex sẽ được thúc đẩy bởi những ngành nhỏ hơn và nhiều khả năng là bởi nhóm công ty có vốn hóa trung bình và nhỏ.
