Trước khi giảm điểm, chứng khoán Trung Quốc đã nhận được một số tin tức tiêu cực. Đầu tiên, MSCI từ chối đưa thêm chứng khoán Trung Quốc vào để đánh giá thị trường toàn cầu. Sau đó, các cơ quan chức năng công bố kế hoạch hạn chế giao dịch cho vay ký quỹ. Chỉ số Shanghai Composite tăng 150% sau 12 tháng nhưng đã giảm 20% chỉ trong 2 tuần trước những thông tin trên.
Cuối tuần trước, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) đã có những phản ứng được cho là nhằm trấn an nhà đầu tư, bằng cách hạ lãi suất và giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc, qua đó tạo điều kiện để các ngân hàng cho vay nhiều hơn. Đây là lần đầu tiên PBOC sử dụng cả 2 công cụ chính sách kể từ cuộc khủng hoảng năm 2008.
Thật không may, thị trường tiếp tục giảm 3,46% ngay sau tuyên bố trên của PBOC và thậm chí giảm mạnh 5,23% phiên 1/7, mặc dù đã có một phiên điều chỉnh tăng 5,53% phiên 30/6.
Ngay lập tức, các nhà hoạch định chính sách ngày 2/7 đã tuyên bố hủy bỏ kế hoạch hạn chế giao dịch ký quỹ và thậm chí nới rộng loại hình giao dịch này. Quy định trước đó của Ủy ban chứng khoán Trung Quốc (CSRC) là nhà đầu tư phải tăng tài sản nếu tỷ lệ giá trị tài sản thế chấp trên nợ giảm xuống dưới 130%, hoặc họ sẽ bị thanh lý cổ phiếu. Hiện tại, CSRC cho biết các nhà môi giới có thể tự do thiết lập các quy tắc trong giao dịch ký quỹ của mình.
Trớ trêu thay, thị trường vẫn phản ứng tiêu cực khi Shanghai Composite Index giảm 3,49% xuống 3.912,32 điểm vào lúc 16h30 phiên 2/7 theo giờ Việt Nam.
Những nhà đầu tư có quan điểm chứng khoán Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng đưa ra dẫn chứng rằng đây là thị trường thương mại đông đúc nhất thế giới. Tuy nhiên, luận điểm này rất yếu bởi kinh tế nước Châu Á này đã tăng trưởng chậm lại những năm gần đây với các rắc rối về bong bóng bất động sản, rủi ro tín dụng…Trên thực tế, tất cả những quỹ đầu tư dựa trên phân tích các yếu tố cơ bản của nền kinh tế đều lỡ nhịp sóng tăng của chứng khoán Trung Quốc năm 2014.
Các nhà đầu tư có quan điểm tích cực về chứng khoán Trung Quốc tranh luận rằng dù tăng trưởng chậm nhưng thị trường nước này vẫn đóng góp cho nền kinh tế thế giới, vị thế của nước này trong giao dịch thương mại vẫn chưa suy giảm, thị trường Trung Quốc sẽ vẫn mở cửa dần dần cho nhà đầu tư, dù sớm hay muộn, đồng Nhân dân tệ sẽ trở nên thông dụng trong giao dịch thương mại và MSCIrồi sẽ phải thêm chứng khoán nước này vào khi tính chỉ số thị trường thế giới. Họ cho rằng nhà đầu tư nên cố gắng băt kịp sóng tăng và mua ngay từ bây giờ.
Những lập luận này thực sự rất hấp dẫn và rất khó để các nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư Trung Quốc, đứng ngoài cuộc. Dù vậy, những số liệu không lạc quan của nền kinh tế và các bằng chứng rõ ràng về tâm lý bầy đàn, rủi ro bong bóng trên thị trường chứng khoán lại chỉ ra điều ngược lại.
Bao giờ bong bóng chứng khoán Trung Quốc sẽ vỡ?
Viện nghiên cứu Lombard Street Research của Anh nhận định nền kinh tế Trung Quốc quý I/2015 giảm 0,2% so với quý IV/2014, đồng thời nhu cầu thực tế tại thị trường nội địa nước này cũng giảm hơn 2%. Trong khi đó, hãng tư vấn Fathom Consulting cho rằng kinh tế Trung Quốc thực tế chỉ đang tăng trưởng 2,8% và có nguy cơ suy giảm 2% trong năm 2015.
Không dừng lại tại đó, hãng Fathom’s Danny Gabay đưa ra một biểu đồ cho thấy giá nhà tại Trung Quốc giống hệt giá nhà tại Mỹ thời kỳ trước khủng hoảng tín dụng vào giữa năm 2007. Điều khác biệt duy nhất là đầu tư vào bất động sản khi đó tại Mỹ đã suy giảm, trong khi tình hình Trung Quốc lại ngược lại với sự tăng giá chóng mặt. Theo Fathom, giải pháp duy nhất hiện nay là cố gắng hạ giá bất động sản xuống, mà điều này sẽ làm suy yếu sức hút của nhà đầu tư nước ngoài với thị trường chứng khoán.
Các chuyên gia phân tích kỹ thuật cũng thấy lo ngại cho chứng khoán Trung Quốc khi biểu đồ Shanghai Composite Index hiện nay gần giống như chỉ số Nasdaq thời kỳ bong bóng dotcom năm 2000.
Shanghai Index hiện tại và Nasdaq năm 2000
Tình hình này đã từng xảy ra trước đây năm 2007 trước khi chứng khoán Trung Quốc giảm mạnh.
Shanghai Index năm 2007 và Nasdaq năm 2000
Có một sự khác biệt giữa năm 2007 và tình hình chứng khoán hiện nay. Khi đó, thị trường Trung Quốc chịu ảnh hưởng chung của khủng hoảng kinh tế toàn cầu và chưa có nhiều sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài. Hiện tại, kinh tế Trung Quốc giảm tốc nhưng vẫn tăng trưởng, và nhà đầu tư nước ngoài thì đang đổ tiền vào đây để hy vọng kiếm lời.
Sự giống nhau của Shanghai Index năm 2007 và hiện tại (mức đỉnh=100 điểm)
Tất cả mọi người đều sẽ vui vẻ nếu chứng khoán tăng điểm tiếp. Chính phủ duy trì được niềm tin trong dân chúng, các doanh nghiệp có tài chính để trả nợ, nhà đầu tư được lợi. Nhưng nếu thị trường đảo chiều đi xuống, dù sớm hay muộn, nền kinh tế Trung Quốc và nhiều thị trường khác sẽ bị ảnh hưởng nặng nề từ bong bóng này.
