Tiền mặt và cổ phiếu: Lợi ích và hạn chế
Đối với nhà đầu tư là cổ đông hiện hữu hay tiềm năng, việc DN làm ra lợi nhuận cao và thực hiện chia cổ tức là một thông tin quan trọng hàng đầu. Thông thường, với những DN quy mô lớn, hoạt động ổn định nhiều năm thường chọn hình thức chia cổ tức bằng tiền mặt. Tuy nhiên, có rất nhiều DN chọn hình thức chia cổ tức bằng CP để đáp ứng nhu cầu đầu tư phát triển của mình. Việc chia cổ tức tiền mặt làm giảm áp lực sinh lời trên vốn chủ sở hữu nếu DN không có những nhu cầu đầu tư lớn, gia tăng hiệu quả; cũng như nếu việc vay vốn NH thuận lợi và có lãi suất rẻ thì DN càng có lý do chia một phần lợi nhuận bằng tiền mặt cho cổ đông. Một lý do chính đáng nữa để DN chọn chia bằng tiền mặt là khi TTCK không thuận lợi, giá CP của DN bị đánh giá khá thấp và nguồn cầu chưa cao. Tuy nhiên, điểm bất lợi là DN sẽ tăng quy mô vốn khá chậm, có thể bị đối thủ qua mặt trong môi trường cạnh tranh gay gắt.
Ngược lại, đối với các DN chia cổ tức bằng CP có thể gây bất bình với một số cổ đông mong muốn nhận tiền mặt… Tuy nhiên lợi ích của việc này là giúp gia tăng nguồn vốn để đầu tư phát triển, Ngoài ra, nếu TTCK đang thăng hoa với nguồn cầu lớn, giá CP cao thì việc chia bằng CP sẽ giúp cổ đông đạt giá trị cao hơn nhận tiền mặt. Tất nhiên việc tăng vốn điều lệ đồng nghĩa với việc họ chấp nhận thử thách về tăng EPS, một chỉ tiêu quan trọng đối với nhà đầu tư; bởi vì một khi lợi nhuận năm kế tiếp tăng không tương xứng với tăng vốn điều lệ thì EPS sẽ sụt giảm khiến giá cp sụt giảm. Tình trạng làm loãng quá mức CP sẽ trừng phạt các cổ đông với tổng giá trị bị sụt giảm dù số CP nắm trong tay nhiều hơn.
Chia cổ tức bằng CP để lớn hơn nữa?
Trong giai đoạn 2010 – 2015, nhiều DN lớn trên sàn chứng khoán VN như VIC, HAG, DLG, ITA, FLC… thường xuyên thực hiện chính sách chi trả cổ tức bằng CP, phát hành CP thưởng. Chẳng hạn như VIC vừa thông qua phát hành 376 triệu CP trả cổ tức năm 2014, HAG cũng dự kiến phát hành thêm hơn 118 triệu CP, và chi trả theo tỷ lệ 15%. Nếu xét trên các nguyên tắc lợi ích, thì khi TTCK VN đang trong giai đoạn khó khăn với giá CP thấp, không phải là thời điểm thuận lợi để chọn hình thức chia cổ tức bằng CP. Tuy nhiên chúng ta có thể hiểu việc chọn lựa này, đặt biệt là giai đoạn 2011 – 2013, khi nguồn vốn NH rất khó khăn và lãi suất cho vay rất cao thì việc chia cổ tức bằng CP của các DN có nhu cầu đầu tư lớn như VIC, HAG là một chọn lựa dể hiểu.
Chủ tịch HAGL có được thêm 764 tỷ đồng khi nhận cổ tức bằng CP?
Căn cứ vào giá CP của HAGL ngày 1/10/2015 là 14.700 đồng/cp thì bầu Đức đã bỏ túi thêm 764 tỷ đồng. Chưa hẳn như vậy. Bởi giá CP ngày 14.700đ thời điểm trên đã bao hàm luôn phần cổ tức chưa chia. Khi chia với tỷ lệ 100:15 dù bằng CP hay tiền mặt thì giá CP sẽ lập tức được điều chỉnh giảm tương ứng xuống còn 12.783đ. Tức là nếu lấy tổng giá trị CP của bầu Đức trước và sau khi chia đều không thay đổi. Nếu Chủ tịch HAGL thực hiện việc bán 52 triệu CP mới được chia giả sử với giá đúng như điều chỉnh thì ông sẽ được 660 tỷ đồng, nhưng lưu ý rằng khi đó tỷ lệ CP của ông Đức trong HAG sẽ giảm đi 15%. Việc nhận định ông Đức bỏ túi 764 tỷ đồng chỉ đúng khi CP HAG sau khi điều chỉnh xuống 12.783đ đã nhanh chóng bật lại giá củ là 14.700đ do sức hút của HAG. Thông thường trường hợp này chỉ xảy ra khi TTCK đang quá hấp dẫn và các nhà đầu tư đánh giá cao HAG. Ngược lại, trong trường hợp có nhiều cổ đông mong mỏi nhận cổ tức bằng tiền mặt, thì sau khi được nhận số CP mới, họ có thể bán ra hết để thu tiền mặt, khi đó lực bán ra nhiều sẽ làm giá cp có thể rớt thấp hơn giá điều chỉnh là 12.783đ, tức là mọi cổ đông dù bán hay không cũng đều thiệt hại. Trường hợp này xảy ra khi TTCK chưa có lực cầu và HAG không được đánh giá cao.
Tóm lại, thật khó đánh giá là cổ đông của HAGL sẽ được lợi hay thiệt hơn khi DN chia cổ tức bằng CP. Nhưng điều này đã phản ánh đúng nhận định của một số chuyên gia quan sát hoạt động và dòng tiền của HAG trong vài tháng qua với nhu cầu đầu tư mới vẫn đang cao, trong khi nhiều khoản nợ sẽ đến hạn trả thì HAG không thể chọn cách chia bằng tiền mặt mà phải giữ lại để bù đắp dòng tiền của mình. Như vậy chia cổ tức bằng CP là một sự chọn lựa gần như hợp lý!
