Trong 2 năm qua, thời điểm 3h50 chiều tại Hồng Kông (cách lúc đóng của phiên giao dịch trên thị trường chứng khoán 10 phút) là thời khắc vàng của công ty Hanergy Thin Film Power Group (HTF). Giao dịch cổ phiếu của công ty năng lượng mặt trời với tổng vốn 35,5 tỷ USD này đã đưa người chủ sở hữu thành người giàu nhất Trung Quốc.
Mức lợi nhuận khi giao dịch cổ phiếu HTF (2/1/2013-9/2/2015)
Tờ Financial Times (FT) đã phân tích số liệu giao dịch trong 2 năm qua của cổ phiếu HTF, bao gồm 800.000 giao dịch cá nhân trên sàn chứng khoán Hồng Kông. Qua đó cho thấy cổ phiếu công ty này luôn tăng giá vào cuối ngày, khoảng 10 phút trước khi đóng cửa phiên giao dịch. Tình trạng này đã diễn ra từ đầu năm 2013 đến tháng 2/2015.
Giao dịch của HTF vào cuối phiên là một nhắc nhở rõ ràng rằng: trong kinh doanh cổ phiếu, thời gian là tất cả.
Những giao dịch trên của HTF có ngĩa là nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu này từ 9h sáng đến 3h30 chiều có thể sẽ bị lỗ, bất chấp giá cổ phiếu công ty này tăng 1.168% trong khoảng tháng 1/2013 đến ngày 9/2/2015.
Nếu một nhà đầu tư mua 1.000 đô la Hồng Kông (HKD) cổ phiếu HTF lúc 9h sáng và bán lúc 3h30 chiều vào mọi ngày từ tháng 1/2013 đến tháng 2/2015, họ sẽ mất 635 HKD. Ngược lại, nếu nhà đầu tư giữ cổ phiếu đến khi đóng cửa thì sẽ có lợi nhuận 8.430 HKD (không bao gồm lãi suất qua đêm).
Phân tích sự tăng giá
HTF là cổ phiếu của một công ty con thuộc tập đoàn Hanergy Group, một doanh nhiệp có đầu tư lớn vào công nghệ năng lượng mặt trời. Trong vòng chưa đầy 2 năm, cổ phiếu của HTF đã tăng lên mức cao hơn cả Twitter hay Tesla (công ty sản xuất xe điện). Qua đó khiến người sáng lập Li Hejun (nắm 73% cổ phần) trở thành tỷ phú giàu nhất Trung Quốc.
Tờ FT đã kiểm tra 140 triệu giao dịch cá nhân của HTF trên sàn chứng khoán Hồng Kông nhằm tìm hiểu nguyên nhân tăng giá mạnh từ năm ngoái của một công ty năng lượng mặt trời vốn ít được biết đến.
Những số liệu giao dịch không cho biết nhiều lý do khiến cổ phiếu HTF tăng giá mạnh. Tuy nhiên, các chuyên gia phân tích tài liệu của FT đã đưa ra 3 kịch bản: sự thao túng thị trường của nhà đầu tư không rõ danh tính, một số nhà đầu tư sử dụng chương trình thuật toán lúc giao dịch, hoặc điều này xảy ra một cách ngẫu nhiên.
HFT là một cổ phiếu được giao dịch thưa thớt với vài nhà đầu tư nên sẽ rất khó để thiết kế một chương trình thuật toán chính xác để luôn thu lợi. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng nhận định rằng mô hình giao dịch vào cuối phiên trên hầu như không phải là ngẫu nhiên.
Giáo sư Rajesh Aggarwal của đại học Northeastern University nghiêng về giả thuyết thao túng thị trường. Theo ông, diễn biến trên cho thấy cổ phiếu HTF đã được thao túng trong vài năm qua và việc tăng giá trong 10 phút cuối phiên giao dịch hầu như không thể là ngẫu nhiên.
Việc tăng giá của Hanergy đã khiến cổ phiếu công ty này có giá trị cao hơn tất cả cổ phiếu của các công ty năng lượng mặt trời Trung Quốc hợp lại, và cao hơn gấp 5 lần so với cổ phiếu của đối thủ cạnh tranh lớn nhất là công ty First Solar của Mỹ.
Quá lớn để bỏ qua
Công ty Hanergy cho biết họ không biết bất kỳ lý do nào khối lượng và giá cả giao dịch khổng lồ trên. Họ cũng cho biết chưa nhận được nghi vấn nào từ các cư quan chức năng về vấn đề này.
Cơ quan kiểm soát thị trường chứng khoán Hồng Kông (HKSFC) từ chối trả lời đối với kết quả điều tra của FT.
Cổ phiếu HTF đã tăng giá trở thành một trong những “Bluechip” trên thị trường chứng khoán. Theo nhiều chuyên gia, cổ phiếu công ty này đã trở nên “quá lớn để bỏ qua.”
Tờ FT cũng phát biểu rằng tập đoàn Hanergy đã tiếp cận với hệ thống tín dụng ngân hàng ngầm lãi suất cao tại Trung Quốc.
Các phân tích số liệu của FT cho thấy hoạt động giao dịch của HTF đã đem lại lợi nhuận lớn cho những cổ đông của Hanergy. Trong 23/25 tháng phân tích, cổ phiếu của công ty này luôn tăng vào 10 phút cuối cùng.
FT cũng đã thực hiện phân tích với 20 công ty niêm yết bất kỳ trên thị trường chứng khoán Hồng Kông. Một vài cổ phiếu có giao dịch cuối phiên nhiều hơn những cổ phiếu khác. Tuy nhiên, HTF lại có sự tăng giá vượt trội thấy rõ so với tất cả những cổ phiếu này như biểu đồ dưới đây:
Cách tính của FT không bao gồm sự thay đổi giá cổ phiếu qua đêm.
Giao dịch tăng mạnh vào cuối phiên không phải là điều ít thấy trên thị trường chứng khoán nhưng các chuyên gia cho rằng mô hình tăng mạnh vào 10 phút cuối phiên đều đặn trong 2 năm là bất thường. Điều này đặc biệt nổi bật khi người sáng lập Hanergy, ông Li, nắm giữ 73% cổ phần, có nghĩa là số cổ phiếu giao dịch tự do trên thị trường là rất hạn chế.
Giáo sư Eric Budish của đại học Chicago cũng đồng ý với quan điểm thao túng thị trường. Theo ông Budish, số liệu cho thấy những giao dịch bất thường này của HTF diễn ra trong một thời gian dài chứ không phải chỉ trong vài phiên. Do đó, động thái này của cổ phiếu Hanergy hầu như không thể là ngẫu nhiên.
Giao dịch cuối phiên
Giáo sư Carole Comerton-Forde của đại học Melbourne chuyên nghiên cứu về vấn đề thao túng giá chứng khoán. Bà Forde cho biết việc giao dịch tăng mạnh cuối phiên trên thị trường chứng khoán là bằng chứng quan trọng cho các nhà quản lý.
Theo giáo sư Forde, giá cổ phiếu đóng cửa phiên là cực kỳ quan trọng bởi mức giá này sẽ xác định giá tài sản ròng của các quỹ tương hỗ (mutual fund), để xác định các hợp đồng phái sinh, là căn cứ cho các khoản tín dụng chứng khoán của ngân hàng…Vì vậy, đây là động lực để nhà đầu tư gây ảnh hưởng hoặc thao túng giá cuối phiên nhằm thay đổi kết quả trên thị trường chứng khoán. Nếu một cổ phiếu có số lượng giao dịch tự do khả dụng thấp thì khả năng thao túng giá là rất cao.
Chuyên gia Aggarwal cũng nhấn mạnh những ảnh hưởng của cổ phiếu có lượng giao dịch khả dụng nhỏ khi bị thao túng giá. Những lệnh đặt mua lớn nhưng không được thực hiện vào cuối phiên giao dịch sẽ thổi phồng giá cổ phiếu này một cách giả tạo.
