Trong khi vàng có sức thu hút mạnh mẽ suốt nhiều thế kỷ, nhà đầu tư hiện nay lại có vẻ ít quan tâm hơn đến kim loại này. Bằng chứng là sau 12 năm tăng giá gấp 7 lần, nhà đầu tư đã bán vàng với số lượng lớn vào năm 2013. Giá vàng tiếp tục suy giảm vào năm 2014 khiến năm ngoái là năm suy giảm đầu tiên của loại tài sản này trong 14 năm qua. Liệu sự suy giảm này giống như một chu kỳ hàng hóa hay đây là dấu hiệu cho thấy nhân loại đã thay đổi “khẩu vị”?
Tài sản trú ẩn an toàn
Vàng vốn nổi tiếng là một loại tài sản trú ẩn trước các biến động trên thị trường tài chính và đã lên mức đỉnh 1.291,17 USD/ounce vào năm 2011. Nhà đầu tư khi đó đã mua vàng như một cách giữ an toàn khỏi tình trạng lạm phát tăng nhanh và giá đồng tiền giảm mạnh. Nguyên nhân là chính phủ đã tăng cường cung tiền và mua lại trái phiếu nhằm kích thích nền kinh tế vốn đang suy giảm.
Khi tăng trưởng kinh tế và thị trường chứng khoán bắt đầu hồi phục trở lại, giá vàng lại suy giảm. Năm 2013, giá vàng đã giảm 28% và tiếp tục giảm 1,4% trong năm 2014. Giá kim loại này giảm đã ảnh hưởng lớn đến những tỷ phú đầu tư vào vàng như John Paulson hay các công ty sản xuất vàng như Barrick Gold. Tuy nhiên, những ngân hàng trung ương mới là người chịu thiệt hại lớn nhất.
Trên thị trường giao dịch vàng hiện vật năm 2013, nhà đầu tư đã bán số lượng vàng bằng 3 năm trước cộng lại. Thậm chí, hiện các nhà đầu tư vẫn đang tiếp tục bán ra.
Giá vàng cũng đã phục hồi nhẹ vào một số thời điểm. Nguyên nhân là do lo lắng của nhà đầu tư về thời điểm Mỹ tăng lãi suất, nguy cơ Hy Lạp rời khỏi khu vực đồng tiền chung, những cuộc khủng hoảng ở Ucraina và Trung Đông. Tuy nhiên, giá kim loại này đã giảm 1/3 so với mức đỉnh năm 2011, qua đó thúc đẩy những tranh cãi về nguyên nhân của tình trạng suy giảm trên cũng như tương lai của vàng.
Biểu đồ giá vàng
Tăng giá nhờ kỳ vọng của nhà đầu tư
Vào thập niên 70, khi hệ thống neo đồng USD vào vàng được loại bỏ, giá vàng đã tăng lên mức 850 USD/ounce vào năm 1980. Tuy nhiên, giá kim loại này đã giảm trong 2 thập niên sau đó do các ngân hàng trung ương giảm dự trữ vàng.
Khi cuộc khủng hoảng tài chính diễn ra vào năm 2008, các ngân hàng bắt đầu mua lại vàng để tích trữ, dù với tốc độ chậm hơn trước đây, qua đó đẩy giá vàng tăng trở lại. Nhà đầu tư đã đổ xô đến các sàn giao dịch vàng hiện vật, vốn bắt đầu được thành lập năm 2003, để mua vào. Khi đó, các nhà đầu tư tin rằng vàng là một loại tài sản mà chính phủ không thể sản xuất theo ý muốn như tiền mặt, qua đó tiếp tục thúc đẩy giá vàng lên cao. Kỳ vọng này của nhà đầu tư cũng tương tự như trường hợp tăng giá của Bitcoin-tiền ảo, vốn theo lý thuyết có sự giới hạn về nguồn cung.
Những tranh cãi
Khác với bất kỳ các kênh đầu tư khác, vàng nổi tiếng là loại tài sản đầu tư an toàn khi có sự lo lắng về tăng trưởng kinh tế, xung đột địa chính trị hay những dự đoán về động thái lớn của các ngân hàng trung ương trên thế giới. Tỷ phú Warren Buffet đã có nhận xét tiêu cực nổi tiếng về vàng vì ông cho rằng loại tài sản này không sản xuất ra thứ gì hiệu quả so với những kênh đầu tư khác như các doanh nghiệp hay trang trại. Năm 2011, tỷ phú Buffett viết rằng các nhà đầu tư bị thu hút bởi vàng do tin rằng tâm lý lo ngại trên thị trường sẽ tiếp tục gia tăng.
Hiện nay, giá vàng giảm cho thấy ngày càng có ít lý do để giữ vàng. Các ngân hàng trung ương trên thế giới đã có những động thái phục hồi nền kinh tế mà không làm gia tăng lạm phát. Một số chuyên gia nhận định rằng kết quả này được góp sức bởi giá dầu giảm.
Bên cạnh đó, việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) kết thúc chương trình mua lại trái phiếu, nền kinh tế Mỹ tăng trưởng khả quan và khả năng FED tăng lãi suất đã thúc đẩy giá đồng USD. Qua đó biến đồng tiền này thành một nơi trú ẩn an toàn mới. Hãng Goldman Sachs dự đoán vàng sẽ giảm giá xuống 1.000 USD/ounce vào cuối năm 2016.
Tuy nhiên, lịch sử đã chứng minh vàng luôn có giá trị trên thị trường đầu tư. Những chuyên gia có đánh giá lạc quan về kim loại này cho rằng giá tiêu dùng sẽ tăng trở lại khiến lạm phát đi lên. Ngoài ra, nguồn cung vàng có thể bị hạn chế do chi phí khai thác tăng cao. Nhu cầu vàng sẽ được thúc đẩy bởi gia tăng thu nhập tại Trung Quốc cùng các nước Châu Á khác. Đây là những thị trường tiêu thụ vàng lớn, nơi người dân có thói quen mua vàng tích trữ và không có nhiều kênh đầu tư tích trữ an toàn khác.
