Được hậu thuẫn và thành lập bởi Google và Paypal ở Thung lũng Silicon từ năm 2010, 500 Startups là 1 trong 3 quỹ mạo hiểm lớn nhất thế giới. Ngoài mức cấp vốn 250.000 USD cho mỗi ý tưởng, đây còn là vườn ươm bài bản cho startup với những khóa huấn luyện và chia sẻ trực tiếp từ cộng đồng startup toàn cầu. Hiện 500 Startups đang quản lý tổng số vốn trị giá 267 triệu USD, đã đầu tư vào 686 startup và thoái vốn thành công ở 67 startup. Sự xuất hiện quỹ đầu tư mạo hiểm này tại Việt Nam (sau Singapore và Malaysia) chắc chắn sẽ mở ra cơ hội lớn cho cộng đồng khởi nghiệp.
"Thuyết phục 500 Startups bước vào Việt Nam không hề dễ", Edward chia sẻ. Đáng lẽ, cuộc sống của anh đã an nhàn hơn nếu chấp nhận mức lương hấp dẫn của hãng tư vấn Dean & Company để ở lại Mỹ, hay tiếp tục giữ chức Giám đốc Chiến lược Tập đoàn CJ (Megastar). Nhưng Edward đã gạt bỏ tất cả. "Tôi về Việt Nam làm gì? Là để phát triển tối đa cộng đồng khởi nghiệp ở đây vì tôi có khả năng kết nối họ với nguồn lực tài chính quốc tế", anh khẳng định.
Tìm lối về Việt Nam
Sinh ra ở bang Florida vắng đồng hương sinh sống, Edward hầu như quên hết tiếng Việt. Nhưng cậu bé này luôn tò mò về quê cha đất tổ. Hình ảnh đất nước xa xôi hiện lên qua lời kể của ba mẹ là những chiều đánh cá ven làng chài miền Tây, hay những tô hủ tiếu và bún riêu Nam Bộ. Khi chuyện kể không còn đủ thỏa mãn trí tò mò, Edward 10 tuổi bèn tìm đọc sách địa lý và lịch sử Việt Nam. Khi đọc đã chán, năm 16 tuổi, cậu đòi cha mẹ dẫn về thực nghiệm tại quê hương.
"Mừng là Việt Nam giàu đẹp hơn trong sách tôi đã đọc. Nhưng đời sống lúc đó vẫn còn nhiều khó khăn. Những đứa trẻ trạc tuổi tôi phải phụ giúp gia đình ngoài giờ học, không như trẻ con bên Mỹ vẫn có thời gian vui chơi, đọc sách mỗi tối", anh nhớ lại.
Sau chuyến đi đó, Edward tự hứa rằng sẽ quay về giúp bà con mình, khi sự nghiệp ở Mỹ vững vàng. Tốt nghiệp thủ khoa bậc trung học, Edward chọn chuyên ngành Chính phủ (B.A. in Government) của Harvard vì tin rằng chính sách xã hội tốt có thể giúp nhiều người cùng một lúc.
Ở Harvard, ngoài việc học xuất sắc, Edward còn điều hành 7 câu lạc bộ sinh viên và nhận giải Reflection Award dành cho cá nhân ảnh hưởng nhất tới cộng đồng. Nhưng cuối cùng, kiến thức và nhiệt huyết tuổi trẻ chưa đủ cho anh thành chính trị gia. "Để làm chính trị, người ta phải chờ đến lúc đứng tuổi để có thêm 2 thứ: mối quan hệ và kinh tế", anh chia sẻ. Thế là, Edward chuyển hướng tìm cơ hội khác giúp cộng đồng nhanh hơn.
Năm 2007, Edward đầu quân cho tập đoàn tư vấn Dean & Company. Ở đây, anh làm việc với một start-up công nghệ. Ngoài việc đảm trách phần tài chính cho start-up này, Edward còn giúp họ tăng vốn từ các nhà đầu tư. "Tôi nhận ra kinh doanh ảnh hưởng rất lớn đến xã hội, đặc biệt là các start-up. Với những công ty lớn, chúng tôi chỉ giúp họ tăng vốn hay giành thị phần. Nhưng với start-up, chúng tôi còn giúp họ tạo sản phẩm mang giá trị mới đến toàn xã hội", anh nói.
Năm 2010, vừa lấy học bổng Thạc sĩ ngành Doanh nghiệp và Tài chính tại Yale, Edward cũng liên tục về Việt Nam. Thực tập tại VinaCapital vào năm 2011, anh bắt đầu đi sâu tìm hiểu cộng đồng khởi nghiệp. Giai đoạn làm Giám đốc Chiến lược cho Megastar (2012-2014), Edward dần thích ứng với cuộc sống tại Việt Nam, đồng thời ngầm tìm thời điểm mở quỹ đầu tư start-up mang tên Vietnam Accelerator Fund (VAF).
Từ VAF đến 500 Start-up
"Nếu tôi bước chân vào thị trường khởi nghiệp tại Việt Nam vào năm 2012, có lẽ lúc ấy vẫn còn hơi sớm. Hầu như chưa nhà đầu tư nào có thể thoái vốn ra khỏi start-up", Edward cho biết. Thông qua Trương Thanh Thủy (từng thành công với start-up Tappy), anh tiếp cận Khailee Ng, Giám đốc Điều hành 500 Startups tại khu vực châu Á vào năm 2014. Tuy nhiên, theo Edward, do Khailee khi đó vẫn nắm chắc về thị trường Việt Nam nên 500 Startups quyết định chỉ đầu tư vào VAF như một bước thăm dò.
"Nhận định của 500 Startups cũng khá chính xác. Cách đây 2 năm, còn khá nhiều yếu tố ở Việt Nam cản trở nhà đầu tư nước ngoài và cả startup công nghệ", Edward nhận xét. Ví dụ như việc người dân chưa quen xài thẻ tín dụng, nên việc trả tiền mặt khi giao hàng làm giảm hiệu suất của kinh doanh qua mạng; luật pháp vẫn có nhiều thay đổi ngoài dự đoán; dịch vụ hậu cần vẫn chưa phát triển bài bản để hỗ trợ... Và đặc biệt nhất là suy nghĩ hẹp hòi của chính các start-up.
"Để 500 Startups vào được Việt Nam thì tinh thần chia sẻ phải thành thói quen của cộng đồng khởi nghiệp. Nhưng start-up Việt lại thu mình vì sợ bị lấy cắp ý tưởng", Edward phân tích.
Nhưng vào năm 2014, nhiều tín hiệu lạc quan đã xuất hiện ở cộng đồng startup Việt. Đồng thời, giới startup cũng tự biết thay đổi để tiếp cận quỹ đầu tư. "Họ đã biết chia sẻ và tận tâm thật sự với ý tưởng của mình. Nếu trước đây, start-up chỉ là việc trái nghề làm vào thời gian rảnh, thì bây giờ các bạn trẻ đầu tư toàn thời gian để đi đến tận cùng", Edward vui mừng nhận ra thời điểm chín muồi đã đến.
Đầu năm 2015, Khailee Ng được mời trở lại Việt Nam. Cả 2 cùng nhận ra 500 Startups phải tiến vào Việt Nam nhanh hơn dự tính để bắt lấy những startup tiềm năng trước các quỹ khác.
Kết quả là cuối năm nay, VAF sẽ chính thức trở thành 500 Startups tại Việt Nam, với mô hình hoạt động tương tự như trụ sở chính ở Thung lũng Silicon. Trong 12 tháng tới, sẽ có 20 startup Việt được lọc ra qua tuyển lựa của ban cố vấn và nhà đầu tư quốc tế. Theo Edward, 500 Startups tập trung vào giá trị lâu dài hơn là những khoản lợi nhuận ngắn hạn. "Chúng tôi ưu tiên cho start-up biết sử dụng vốn hiệu quả, có ý tưởng đi đầu, có thể mở rộng và sản phẩm có ích cộng đồng cả ở Việt Nam lẫn thế giới. Còn lại, 500 Startups không giới hạn vào bất cứ ý tưởng nào cả", anh nói thêm.
Liệu 500 Startups có xuất hiện đúng thời điểm như Edward đã tính toán? Edward cười lớn: "Đến lúc ai cũng biết bây giờ là thời điểm chín muồi để đầu tư, thì chúng tôi chậm mất rồi". Vững tin mục tiêu ban đầu, anh còn đặt một mục tiêu lớn hơn là trong 10 năm tới, một trong những start-up thành công nhất trên thế giới sẽ sinh ra từ 20 startup mà 500 Startups Việt Nam nuôi dưỡng hôm nay.
