Trong thời gian qua, khi giá xăng dầu thành phẩm trên thế giới giảm sâu, đồng thời với các biện pháp giảm giá, Bộ Tài chính đã tăng khá mạnh mức thuế suất thuế nhập khẩu xăng dầu. Theo đó, thuế nhập khẩu xăng tăng 9%, từ 18% lên 27%; thuế nhập khẩu dầu diezel tăng 9%, từ 14% lên 23%; thuế nhập khẩu dầu hỏa tăng 10%, từ 16% lên 26%.
Có thời điểm, quỹ bình ổn giá xăng dầu thu tới 600 đồng/lít nay đã giảm xuống mức thu trung bình 300 đồng/lít đối với tất cả các mặt hàng xăng dầu. Trên thực tế mức thu này vẫn chưa tới hạn mà Bộ Tài chính đưa ra đối với xăng dầu. Theo quy định của Bộ Tài chính, nếu thu tới hạn, thuế nhập khẩu mặt hàng xăng và dầu hỏa sẽ ở mức 30%, diezel là 25%.
Nhiều ý kiến cho rằng, thời gian tới nếu giá xăng dầu thế giới tiếp tục giảm sâu, các cơ quan quản lý có thể sẽ tính tới kịch bản tăng trần các loại thuế suất thuế nhập khẩu xăng dầu. Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, việc tăng thuế nhập khẩu xăng dầu có 2 tác động cả tích cực nhưng cũng khá nhạy cảm bởi sẽ ảnh hưởng ngay đến quyền lợi của người tiêu dùng.
Tuy nhiên, xét về dài hạn, việc tăng thuế xăng dầu trong bối cảnh giảm sâu cũng tạo thêm điều kiện cho nền kinh tế. Bởi, trong nguyên tắc sử dụng thuế xuất nhập khẩu, đặc biệt là thuế nhập khẩu xăng dầu thì sự linh hoạt theo động thái giá xăng dầu thế giới là cần thiết. Điều chỉnh giảm để giữ giá không tăng quá và ngược lại trong xu hướng giá xăng dầu giảm chúng ta có thể điều chỉnh tăng lên tới mức cho phép, để từ đó cân bằng trở lại các cấu trúc giá thành của giá xăng dầu, giúp giá xăng dầu cân bằng trở lại.
Linh hoạt trong điều hành chính sách thuế đối với xăng dầu, không nên ổn định thuế trong một thời gian dài trong bối cảnh giá xăng dầu trong nước phụ thuộc vào nhập khẩu, đó cũng là quan điểm của chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long. Theo đó, đồng thời với linh hoạt chính sách thuế thì tuân thủ điều hành giá xăng dầu theo cơ chế thị trường, tiếp tục giảm giá khi có điều kiện để bảo đảm quyền lợi cho người tiêu dùng là yêu cầu đặt ra.
Đánh giá cao những tác động của giá xăng dầu giảm thời gian qua đối với nền kinh tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người tiêu dùng giảm bớt nguồn chi tiêu đáng kể, tăng sức cạnh tranh cho các sản phẩm hàng hóa. Song, Viện trưởng Viện khoa học Năng lượng Đoàn Văn Bình cũng cảnh báo, điều hành giá xăng dầu trong thời gian tới các cơ quan quản lý nhà nước cần cân nhắc đến yếu tố này để đảm bảo cân đối vĩ mô đồng thời với khuyến khích tiêu dùng xăng dầu tiết kiệm và hiệu quả.
Qua phân tích của các chuyên gia kinh tế cho thấy, việc điều hành giá xăng dầu trong bối cảnh hiện nay cần tính đến các phương án vừa bảo đảm tuân thủ theo biến động giá xăng dầu thế giới, đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng, song cũng tính tới bảo đảm các cân đối cũng như điều hành vĩ mô trong điều kiện cho phép.
