Kinh doanh vượt lề thói
Chị Mỹ Nhung (Q.1, TP. Hồ Chí Minh) cho biết, một cửa hàng mỹ phẩm trên đường Cách Mạng Tháng Tám ở Q.1 vừa tính phí thanh toán thẻ của chị khi bán sản phẩm. Mặc dù NHNN có quy định sẽ phạt hành chính từ 30 - 40 triệu đồng đối với những điểm thương mại thu phí thẻ thanh toán của người tiêu dùng. Tuy nhiên, nhân viên bán hàng tại đây giải thích những mặt hàng mỹ phẩm ở cửa hàng này là hàng "xách tay" sẽ bị tính phí 2% khi thanh toán bằng thẻ (?)
Phí giao dịch thẻ đang hiện hữu nhưng khó kiểm soát
Tương tự, anh Hoàng Minh ở TP. Hồ Chí Minh đến cửa hàng thời trang trên đường Pasteur, Q.1, cũng bị thu phí khi thanh toán bằng thẻ. Anh Hoàng Minh cho biết vừa qua đã mua thiết bị điện tử thanh toán bằng thẻ và phải trả thêm hơn 200.000 đồng (khoảng 2%) so với thanh toán bằng tiền mặt. Qua chia sẻ, anh Minh cho rằng, bên cạnh nhiều loại phí khách hàng phải trả cho các tiện ích thì cũng có nhiều loại phí khách hàng bị thu mà không hiểu vì sao. Nhất là với dịch vụ cà thẻ, phí thanh toán trực tuyến khi mua bán hàng trên mạng.
Liên quan hoạt động thu phí giao dịch thẻ, lãnh đạo các NHTM thừa nhận mỗi ngày đều tiếp nhận phản ảnh rất nhiều về phí. Tuy nhiên, các NHTM khẳng định những loại phí thường niên mang tính định kỳ, phí rút tiền mặt là thỏa thuận giữa khách hàng và NH. Riêng phí cấp lại thẻ, thay thế thẻ khách hàng chỉ phải sử dụng dưới 36 tháng. Những khoản phí NH không thu như phí thanh toán trực tuyến, phí thanh toán bằng cà thẻ ở máy POS.
Theo Phó tổng giám đốc Sacombank, thực tế rất nhiều điểm chấp nhận thanh toán thẻ Visa, MasterCard qua POS và thu phí, nhưng các đại lý, cửa hàng lại đổ lỗi cho NH thu khoản này nên buộc phải bắt người mua hàng gánh chịu. "Dù biết bị đổ tiếng oan nhưng do số lượng điểm chấp nhận thẻ nhiều nên các NH không đủ nhân lực cũng như chi phí đi khảo sát xem ai đúng ai sai", vị lãnh đạo trên chia sẻ.
Đánh bùn sang ao
Cũng theo một đại diện Sacombank, khi sử dụng dịch vụ phải trả phí, nhiều người đang hiểu rằng NH chấp nhận thanh toán qua thẻ là đơn vị đã đầu tư máy móc thiết bị nên việc họ thu phí từ các cửa hàng bán hàng là hợp lý. Cụ thể, NH thanh toán sẽ thu mức phí khoảng 2 - 3% trên tổng giá trị giao dịch đối với cửa hàng bán hàng. Sau đó, NH thanh toán sẽ trả mức phí khoảng 1 - 1,5% cho NH phát hành thẻ, còn các điểm bán hàng hoặc đại lý có điểm chấp nhận thẻ cũng sẽ đóng một mức phí hàng tháng cho NH.
Quan điểm không phù hợp là ở chỗ, đáng lẽ mức phí phụ thu 2 - 3% mà một số cửa hàng đang thu của khách hàng hiện nay đáng ra phải lấy từ lợi nhuận của đơn vị bán hàng thì họ lại thu của người mua hàng. Vì thế, những khoản phí này đã bị khách hàng hiểu rằng, NH vừa thu phí phát hành thẻ nhưng đồng thời lại thu phí khi chủ thẻ có giao dịch.
Bà Lorijon Bacchi, Giám đốc khu vực Đông Dương của Tập đoàn Visa khẳng định, đơn vị liên kết phát hành thẻ không đặt ra bất cứ khoản phụ phí phải thu nào. Việc thu phụ phí trong thanh toán thẻ là sai các quy định trong hợp đồng giữa NH phát hành thẻ - NH thanh toán - chủ cửa hàng. Đồng quan điểm, ông Arn Vogels, Giám đốc khu vực Đông Dương của MasterCard nói rằng việc thu phụ phí thẻ là một trong những cản trở đối với việc phát triển thanh toán không dùng tiền mặt. Do đó, các đơn vị liên kết phát hành thẻ cùng NH sẽ không coi đây là giải pháp để thực hiện chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt.
Rõ ràng, nếu "căng dây" ra để xem xét thì NH và đơn vị liên kết phát hành thẻ đều chứng tỏ họ không có động cơ lạm thu phí và phụ phí đối với giao dịch thẻ. Lợi ích, có thể là ở những đơn vị tiếp nhận thẻ, điểm bán hàng, đại lý. Một lãnh đạo NH cho biết, thời gian qua, thậm chí có hiện tượng chủ thẻ và điểm bán hàng liên kết với nhau để hưởng lợi rất phổ biến.
Cụ thể ở TP. Hồ Chí Minh có việc một số chủ thẻ tín dụng "lách" rút tiền mặt (vì sẽ bị thu phí 4%/giá trị) bằng cách cà thẻ theo hình thức thanh toán mua vàng nhưng thực chất là lấy tiền mặt. Sự việc này diễn ra khá phổ biến ở những điểm bán vàng. Chủ thẻ cà thẻ lấy hết hạn mức bằng tiền mặt, còn cửa hàng sẽ thu phí vài phần trăm. "Cả hai bên cùng có lợi, trong khi NH chịu thiệt thì ai cũng vui vẻ và không ca thán lời nào", vị lãnh đạo NH nói.
Ngược lại, cũng có ý kiến từ các cửa hàng than vãn rằng, họ phải đóng phí cho NH nên để bù lỗ họ "chuyền bóng" sang thu phí từ khách hàng. Theo đại diện phụ trách khối khách hàng cá nhân khu vực miền Nam của Techcombank, mức thu phổ biến của NH hiện là 2% trên doanh số, với một số điểm mức thu thấp hơn, dao động từ 1,6-1,8%, tùy đối tác. "Việc một số điểm chấp nhận thẻ cho rằng mức phí NH thu của điểm chấp nhận thẻ cao nên họ buộc phải thu của khách hàng. Đây là mức rất thấp rồi nên họ khó lòng giảm nữa", ông này thừa nhận.
Ở góc nhìn khác, các chuyên gia tài chính cho rằng thu phí giao dịch thẻ lợi đơn nhưng thiệt kép cho tất cả các bên tham gia. Và người chịu thiệt cuối cùng không riêng người tiêu dùng mà cả bên cung ứng dịch vụ. Điển hình như khi cảm thấy bị thiệt thòi, các chủ thẻ quay qua giận dỗi không muốn xài thẻ. Các điểm bán hàng hay đại lý cũng vậy, họ không có trách nhiệm phải khuyến khích người tiêu dùng dùng thẻ. Do đó, bản thân nếu khó khăn quá cả 2 đối tượng trên lại chuyển về sử dụng tiền mặt. Khi đó chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt sẽ khó đạt được mục đích.
